Danıştay Kararı: Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi İptali İle İlgili İdari Yaptırımlarda Yetki Eksikliği
📜 Danıştay Karar Künyesi
8. Daire – 2024/2011 – 2024/4024 – 02.07.2024
🔎 Karar Özeti
İdari yaptırımların yetkili organ tarafından verilmemesi nedeniyle davacının Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi iptal edilemez; Danıştay 8. Daire kararı
Karar İçeriği
Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2024/2011 E. , 2024/4024 K. T.C. D A N I Ş T A Y SEKİZİNCİ DAİRE Esas No : 2024/2011 Karar No : 2024/4024 TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Büyükşehir Belediye Başkanlığı VEKİLİ : Av. … KARŞI TARAF (DAVACI) : … İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin .. tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir. YARGILAMA SÜRECİ : Dava konusu istem: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı tarafından tahsis edilen toplu taşıma aracı kullanım belgesi ile şoförlük yapan davacı tarafından, 25/12/2022 tarihi itibariyle sisteme kayden düşürülen “Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi İptali” işleminin iptali istenilmiştir. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:…. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; ilgili mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; belediye sınırları içerisinde belediyenin toplu taşıma ile yolcu ve yük taşımacılığı esaslarını belirleme ve düzenlemek amacıyla emir ve yasak ile bu emir ve yasaklara aykırı hareket edilmesi durumunda idari yaptırımları belirlemeye UKOME’nin yetkili olduğu, yasak fiilin tespiti durumunda verilecek idari yaptırımın ise belediye encümeninin yetkisinde olduğu, uyuşmazlıkta, davacının şehrin turizm imajını zedeleyecek faaliyette bulunulması ve taşımacılık esnasında sigara tütün mamülleri kullanılması ya da kullanılmasına göz yumması fiillerinin tespiti üzerine davacıya uygulanan idari yaptırımın belediye encümenince verilmediği, bu durumda, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 34/e maddesi uyarınca Kanunlarda belirtilen cezaları vermekle yetkili karar organının belediye encümeni olduğu, davacıya “Toplu Ulaşım Hizmet Kalitesi Değerlendirme Sistemi (TUDES) Hizmet Kalite Kesintisi Yaptırım Cetveli”nde öngörülen idari yaptırımların belediye encümeni tarafından verilmediği, davacıya uygulanan toplu taşıma aracı kullanım belgesinin iptaline ilişkin işleminde “yetki” yönünden hukuka uyarlık bulunmadığından, davacının toplu taşıma aracı (taksi) kullanım belgesinin iptaline ilişkin işlemde hukuka uygunluk görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir. TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ulaşım konusunda yetkinin UKOME’de olduğu, UKOME kararlarının uygulanmasında ise yetkilinin Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü olduğu, … tarih … sayılı UKOME kararı ile TUDES’in güncellendiği ve halen bağlayıcı olduğu, dava konusu işlemin 5216 sayılı Kanun ve UKOME Yönetmeliğince gerçekleştirildiği, 1608 sayılı Kanun’un özel Kanunlarca düzenlenmemiş hallerde geçerli olduğu,11/02/1988 tarihli Danıştay İçtihadı Birleştirme kararı gereği önceki ve sonraki kanun arasında çelişki olduğunda sonraki kanun hükmünün uygulandığı ileri sürülmektedir. KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir. DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: İNCELEME VE GEREKÇE: İLGİLİ MEVZUAT: 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (f) fıkrasında; “Büyükşehir ulaşım ana planını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek” büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Kanunun 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır. Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” kuralına yer verilmiştir. 15/06/2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin “Ulaşım Koordinasyon Merkezi” başlıklı üçüncü kısmının “Görev ve yetkileri” kenar başlıklı 18. maddesinde; “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla; a) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, mevzuatla yetkili kılındığı durumlarda mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla, … ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmekle…d) Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle, e) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş oluşturmakla,…” görevli ve yetkilidir kuralı, “Ulaşım Koordinasyon Birimi” kenar başlıklı 21. maddesinde; “(1) UKOME’nin sekreterya hizmetleri, büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde bu amaçla oluşturulacak ulaşım koordinasyon birimi tarafından yürütülür.”; “Görevleri” kenar başlıklı 22. maddesinde ise; “(1) Ulaşım koordinasyon birimi; a) Başkanın emir ve talimatları doğrultusunda gündemi hazırlar ve üyelere duyurur. b) Görüşme tutanaklarını düzenler. c) Alınan kararları yazar, üyelerin imzalarını tamamlatır ve ilgili mercilere gönderir. ç) UKOME toplantılarına üye gönderen kurum ve kuruluşlarla irtibatı sağlar. d) Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde nazım plana uygun arazi kullanım ve ulaşım planlama çalışmaları doğrultusunda büyükşehir ulaşım planının yapılması için gereken ön çalışmaları yaparak kurula sunar.” kurallarına yer verilmiştir. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: İdare Hukukunun temel prensiplerinden biri olan yetki ve usulde paralellik ilkesi uyarınca; kanunda aksine bir düzenleme bulunmadıkça, bir işlemin tesisinde uygulanan yetki ve usul koşullarının aynı işlemin geri alınması, kaldırılması ve düzeltilmesi işlemlerinde de aynen uygulanmasının zorunlu olduğu, işlemin sadece tesis eden makam tarafından ortadan kaldırılması yeterli olmayıp, aynı zamanda idari işlemin yapılış usullerine de uygun olarak (usulde paralellik) işlem tesis edilmesi gerektiği açıktır. Yukarıda belirtilen Belediye mevzuatının birlikte değerlendirilmesinden; toplu taşıma araçları ile servis ve taksi sayılarının, bu araçların güzergahları ile bunların çalışma şekil ve şartlarının belirlenmesi, toplu taşıma araçlarının kullanım izin belgelerinin ile çalışma ruhsatlarının verilmesi konusunda karar verme yetkisinin Ulaşım Koordinasyon Merkezine ait olduğu anlaşılmakta olup, büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde oluşturulan ulaşım koordinasyon biriminin, daire başkanlığının, müdürlüğün ya da toplu ulaşım denetim komisyonunun bu konuda işlem tesis etme yetkisinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Dosyanın incelenmesinden, davanın konusunun Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesinin süresiz iptali olduğu, dava konusu “Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi” verilmesinde karar verme yetkisinin Ulaşım Koordinasyon Merkezine ait olduğu, bu nedenle söz konusu belgenin süresiz iptalinde de yetkinin UKOME genel kurulunca karar alınarak tesis edilmesi gerekirken bu konuda yetkisi bulunmayan Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğünce sistem üzerinden belge iptalinde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının neticesi itibarıyla hukuka uygun olduğu görülmüştür. KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle, 1. Temyiz isteminin reddine, 2. … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin… tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA, 3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından varsa artan tutarın Mahkeme tarafından ilgili tarafa iadesine, 4. 2577 sayılı Kanunun 50. maddesi uyarınca onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesini teminen dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesine, 5. Kesin olarak, 02/07/2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
