Yurtdışı Yükseköğretim Diplomalarının Mimarlar Açısından Denklik Başvurularına İlişkin Danıştay Kararı
📜 Danıştay Karar Künyesi
8. Daire – 2020/4516 – 2023/4062 – 22.09.2023
🔎 Karar Özeti
Danıştay, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nde yapılan değişikliklerin mimarlık mesleği açısından hukuka aykırı olduğuna karar vererek, eğitim süresinin değerlendirilmesinde her eğitim döneminin ayrı ayrı incelenmesi gerektiği gerektiğinin altını çizmiştir.
Karar İçeriği
T.C. D A N I Ş T A Y SEKİZİNCİ DAİRE Esas No : 2020/4516 Karar No : 2023/4062 DAVACI : … Mimarlar Odası Başkanlığı VEKİLİ : Av. … DAVALI : …Kurulu Başkanlığı VEKİLİ : Av. … DAVANIN KONUSU : 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesinin ve 2. maddesi ile esas Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin kısmının iptali istenilmektedir. DAVACININ İDDİALARI : Davacı oda, mesleki faaliyetin denetimini yaptıklarını, üyelerinin mesleki bilgi ve beceriye sahip olduğuna ilişkin sorumlulukları olduğunu, bu nedenle Türkiye’deki mimarlık eğitimine eşdeğer bir eğitim alındığına ilişkin olarak düzenleyecek olan Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı işlemlerinden dolayı menfaatinin etkileneceği, getirilen değişikliklerle mimarlık eğitiminde 3 dönem yani 1,5 yıl kadar bir süre okuyanların ilgili ülkede bulunduklarını, Emniyetten alacakları pasaport giriş çıkış dökümleriyle belgelemeleri halinde denklik almalarının önünün açıldığı, dava konusu değişiklikle belgelerin içeriğine bakılmaksızın sadece ilgililerin yurtdışında bulundukları süreler esas alınarak (aldıkları eğitimin süresi eksik olsa dahi) denklik belgesi düzenlenebileceği, bunun da Lizbon Sözleşmesine göre önemli bir farklılık olduğu, yurtdışında bulunan kişilerin fiilen eğitim almasalar dahi o ülkede bulunmaları nedeniyle denklik belgesi alabilecekleri, her dönem için ayrı olarak değerlendirilmesi gereken devam süresinin, dava konusu değişiklik ile ortadan kaldırıldığı, dava konusu değişiklik ile eğitimin süresinin kısaltıldığı ve içeriğinin zayıflatıldığı, Türk üniversitelerinde mimarlık eğitimi gibi kuramsal ve uygulamalı dersler içeren eğitim programlarında her dönem hatta her ders için ayrı değerlendirilmek üzere uygulamalı derslerde %80 ile %100 oranında devam zorunluluğu aranırken tüm eğitim dönemi boyunca %70 oranında bir devamın denklik için yeterli görülmesinin eğitimde önemli eksikliklere yol açacağı, Yönetmeliğin dava konusu edilen 2. maddesiyle, mezun olunan uzaktan eğitim programının karşılığının Türkiye’deki uzaktan öğretim programları içinde yer alması koşulunun kaldırıldığı, artık Türkiye’deki eğitim programlarında yer almayan programlara da denklik belgesi verilebileceği, mimarlık gibi unvan kullanılan mesleklerde diplomada belirtilen alanlarda denklik belgesi düzenlenmesinin odaya kayıtlarda sorun yarattığı, örnek olarak “Mimarlık teknolojisi” veya “İnşaat Mühendisliği Yapı Tekniği” Bölümünden mezun olan bir kişiye mimarlık alanında denklik belgesi düzenlenmesinin üye kaydında sıkıntı yarattığı, Türkiye’de eğitim alan kişilerin haklarının da ihlal edilmemesi gerektiği ileri sürülmektedir. DAVALININ SAVUNMASI : İlgililerin denklik başvuru süreçlerinde öğrenim gördükleri ülkede kalış süresinin yeterli bulunmasının hiçbir kişiye doğrudan denklik verme sonucunu doğurmayacağı, denklik için istenen belgeler arasında kişilerin tüm ders notları ve traskriptlerinin aslı gibi eğitimin içeriğine ilişkin belgelerin de talep edildiği, Yönetmeliğe göre diploma denklik başvurularında yükseköğretim programının asgari süre, kredi ve kazanımlar açısından Türk yükseköğretim sisteminde yer alan programa ve derecelere eşdeğer olup olmadığı yönlerinden incelendiği, her bir denklik başvurusunda Bilim Alanı Danışma Komisyonlarından ayrıntılı rapor istenildiği, gerekirse aynı programlarda eğitim veren Üniversitelerden alınan eğitim ile ilgili eşdeğerlik incelemesi yapılmasının istenildiği, meslek icrasına izin veren eğitim alanları için doğrudan denklik belgesi verilmesinin mümkün olmadığı, davacı kuruluşun ileri sürdüğü gibi ülkedeki kalış süresi yeterli görüldükten sonra doğrudan denklik belgesi düzenlenmeyeceği, dava konusu değişiklikten önce başvuruları reddedilen ilgililer tarafından dönem bazlı yapılan ülkede kalış süresi tespitlerinde, söz konusu dönemlerde vize işlemlerinin yapılamaması, pasaport sorunları gibi nedenlerle eğitim aldıkları ülkeye gidemedikleri, o dönemlerde alması gereken dersleri diğer dönemlerde ya da yaz okulu gibi uygulamalarla telafi ettiklerine ilişkin itiraz ettikleri, istinaf aşamasında kesinleşen güncel dava dosyalarında istinaf mahkemelerince, ilgililerin öğrenim gördükleri ülkede eğitim süresi boyunca kaldıkları toplam sürenin eğitim için yeterli olup olmadığına bakılması gerektiğinin ifade edildiği, ilgililerin itirazları ve mahkeme kararları sonucunda ortaya çıkan çerçeve dikkate alınarak yönetmelik değişikliğine gidildiği, uzaktan eğitim yoluyla alınan diplomaların denklik işlemleri yapılırken öncelikle örgün eğitim için geçerli olan inceleme esaslarına ek olarak Yönetmeliğin 10. maddesindeki koşulların da incelendiği, güncel durumda aranmayacak tek koşulun “ Mezun olunan uzaktan eğitim programının, uzaktan eğitim olarak karşılığının Türk Yükseköğretim sisteminde olması” olduğu, uzaktan öğretim programı kazanımlarının aynı alandaki örgün eğitim programı kazanımları ile uyumlu olması ve uzaktan öğretim programından mezuniyet için gereken kredi toplamının eşdeğer örgün eğitim programı kredi toplamına eşit veya daha fazla olması şartının arandığından kişilerin aldığı eğitimin karşılığının örgün olarak Türk yükseköğretim sisteminde var olmasını zorunlu kıldığı, aksi halde ülkemizde örgün olarak var olmayan bir programdan alınan diplomalara ancak mezun olunan alanın adını taşıyan denklik belgesi verilebileceği, bunun da Türkiye’de bir anlam ifade etmeyeceği, tüm dünyada çıkan küresel Covid-19 salgını nedeniyle bir çok üniversitenin uzaktan öğretim yoluyla vermeye başlaması nedeniyle ihtiyaç duyulan Yönetmelik değişikliğinin mimarlık gibi meslek icrasına izin veren alanlarda doğrudan denklik belgesi verileceğine ilişkin bir düzenleme içermediği belirtilerek dava konusu düzenlemelerin hukuka uygun olduğu savunulmuştur. DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : … DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Yönetmelik değişikliklerinin iptali gerektiği düşünülmektedir. DANIŞTAY SAVCISI : … DÜŞÜNCESİ : Dava, 14/04/2020 tarih ve 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile anılan düzenlemenin 2. maddesi ile asıl Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır. 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun’un 1. maddesinde: Türkiye Cumhuriyeti hududları dahilinde mühendislik ve mimarlık unvan ve salahiyeti ile sanat icra etmek isteyenlerin; Mühendislik veya mimarlık tahsilini gösteren Türk yüksek mekteblerinden verilen diplomalar; programlarının yüksek mühendis veya mimar mektebleri programlarına muadil olduğu kabul edilen bir ecnebi yüksek mühendis veya yüksek mimar mektebinden diploma almış olanlara usulüne tevfikan verilecek ruhsatnameler; Türk Teknik Okulu mühendis kısmı ile programlarının buna muadil olduğu kabul edilen memleket dahilindeki diğer mühendis veya mimar mekteblerinden verilen diplomalar; Programlarının Türk Teknik Okulu Mühendis kısmı programlarına muadil olduğu kabul olunan bir ecnebi mühendis veya mimar mektebinden diploma almış olanlara usulüne tevfikan verilecek ruhsatnameye haiz olmaları şartını aramış; Kanun’un 2. maddesinde ise; ecnebi memleketlerden mezun olanlara ruhsatname verilebilmek için çıktıkları mektebin asli talebesi olarak tahsil dereceleri geçirmiş ve mektebin bütün tedrisatını muntazaman ve fiilen takib etmiş ve mektebde cari usullere göre geçirilmesi lazım gelen bütün imtihanları bitirmiş bulunmaları şarttır hükmüne yer verilmiştir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7. maddesinin (p) bendinde, “Yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans, lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek, Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri arasında sayılmıştır. Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 2. maddesinde de, “Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci maddesi ile 23/2/2006 tarihli ve 5463 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 11/4/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve 23/2/2011 tarihli ve 6165 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 16/1/2009 tarihli Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.” düzenlemesine yer verilmiştir. Dava konusu Yönetmelik değişikliğinden önce Yönetmeliğin 7. maddesinin altıncı fıkrasının (d) bendinde, “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır.” Yönetmeliğin 10. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde ise “Mezun olunan uzaktan öğretim programının karşılığının, Türkiye’deki uzaktan öğretim programları içinde yer alması” düzenlemesi yer almaktaydı. 14/04/2020 tarihli ve 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile esas Yönetmeliğin 7. maddesinin altıncı fıkrasının (d) bendinde yer alan “her bir eğitim-öğretim dönemi için” ibaresi yürürlükten kaldırılmış ve aynı bende “Bir eğitim-öğretim dönemi için eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan süreler eksik sayılır. Ön lisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksiklik dikkate alınmaz.” cümleleri eklenmiş; yine dava konusu değişikliğin 2. maddesi ile esas Yönetmeliğin 10. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendindeki “Mezun olunan uzaktan öğretim programının karşılığının, Türkiye’de uzaktan eğitim programları içinde yer alması” düzenlemesi yürürlükten kaldırılmıştır. Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile yapılan değişiklik hakkında: Yurt dışında eğitim alıp Ülkemizden denklik belgesi almak isteyen ilgililerden dava konusu Yönetmelik değişikliğinden önce yurt dışında okudukları süre boyunca her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkede bulunma süresinin kendi içinde değerlendirilip ilgili dönemde öğrenim görülen ülkede bulunma süresi yeterli olmayanların denklik başvuruların reddedileceği düzenlemesi yer almakta iken, dava konusu Yönetmelik değişikliği ile bir eğitim-öğretim dönemi için eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan süreler eksik sayılacağı, ön lisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksikliğin dikkate alınmayacağı belirtilerek, yurt dışında eğitim alan öğrencilerin eğitimine bir dönem az bir süre devam edip bir dönem tamamen devam etmek suretiyle toplam süreyi sağlayıp denklik belgesi alabilecekleri düzenlemesi getirilmiştir. 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Kanunda, mimarların eğitimine fiilen ve muntazaman devam etmeleri yönünde hüküm bulunduğu, öte yandan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde ise; halen öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatının esas alınacağı düzenlemesi geçerliliğini koruduğu hususu dikkate alındığında, ilgililerin her bir eğitim-öğretim dönemi içinde devam koşulunu sağlaması gerekirken, eğitimin toplam süresi değerlendirilmek suretiyle ilgililerin okula istedikleri dönem devam etmeyip istedikleri dönem devam ederek, yetersiz bir eğitim almalarının önünün açıldığı sonucuna varıldığından dava konusu değişiklikde hukuka uygunluk bulunmamaktadır. Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile esas Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılması hakkında: Yurt dışında uzaktan eğitim yoluyla alınan diplomaların denklik işlemleri yapılırken Yönetmeliğin ilk yayımlandığı tarihten itibaren örgün eğitim için geçerli olan inceleme esaslarına ek olarak Yönetmeliğin 10. maddesindeki ‘Uzaktan öğretim tanıma ve denklik işlemleri’ başlıklı madde altında düzenlenen kurallar yönünden de incelenmektedir. Dava konusu Yönetmelik değişikliği ile bu şartlar arasında yer alan “Mezun olunan uzaktan öğretim programının karşılığının, Türkiye’deki uzaktan öğretim programları arasında yer alması”na ilişkin koşulun çıkarıldığı görülmektedir. Halbuki denklik işlemleri yapılırken ülkemizde aynı programda eğitim veren üniversitelerden görüş alınarak bir değerlendirme yapılmakta böylece ilgililerin eğitimlerinin, Türkiye’deki karşılığı olan eğitime göre denkliği değerlendirilebilmektedir. Anılan düzenleme sonrası ülkemizde karşılığı olmayan bir uzaktan öğretim programına ilişkin yapılacak incelemenin yeterli ve sağlıklı olup olmayacağı konusunda duraksama yaşanacağı anlaşılmaktadır. Öte yandan Avrupa Bölgesinde Yükseköğretim ile İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşmenin Yükseköğretim belgelerinin tanınması başlıklı 6. maddesinde “Bir tanıma kararı, yükseköğretim belgesi tarafından belgelenen bilgi ve beceri esasına dayanıyorsa, her Taraf, tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği Tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer Tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerini tanıyacaktır.” kuralına yer verilmiştir. Bir eğitimin uzaktan veya örgün şekilde alınması ise önemli bir farklılık olarak nitelendirilebilecek bir husustur. 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun’un 2. maddesinde ise “mektebin bütün tedrisatını muntazaman ve fiilen takib etmiş” olması şartı uyarınca, mimarlık mesleğini icra edecek olanların eğitimlerine fiilen ve düzenli bir şekilde devam etmeleri gerektiği belirtilmiştir. Buna göre de yurt dışındaki bir üniversiteden alınacak mimarlık eğitiminin denklik işlemlerinde bu kuralın da dikkate alınacağı tabiidir. Bu nedenle, mezun olunan uzaktan öğretim programının karşılığının ülkemizde yer alması yapılacak denklik incelemesi için gerekli bir şart olup bunun kaldırılmasına yönelik dava konusu Yönetmelik değişikliğinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle; 14/04/2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile; anılan düzenlemenin 2. maddesi ile esas Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin kısmın hukuka aykırı bulunduğundan, düzenlemelerin ‘mimarlar yönünden’ iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: Dosya kapsamında yapılan inceleme davacının ehliyeti ile sınırlı olarak, mimarlık eğitimi ve mesleği kapsamında yapılmıştır. HUKUKİ SÜREÇ : Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 2. maddesinde “Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci maddesi ile 23/2/2006 tarihli ve 5463 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 11/4/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve 23/2/2011 tarihli ve 6165 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 16/1/2009 tarihli Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.” düzenlemesine yer verilmiştir. İNCELEME VE GEREKÇE: İlgili Mevzuat: 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun’un 1. maddesinde, “Türkiye Cumhuriyeti hududları dahilinde mühendislik ve mimarlık unvan ve salahiyeti ile sanat icra etmek isteyenlerin aşağıda yazılı vesikalardan birini haiz olmaları şarttır: a) Mühendislik veya mimarlık tahsilini gösteren Türk yüksek mekteblerinden verilen diplomalar; b) Programlarının yüksek mühendis veya mimar mektebleri programlarına muadil olduğu kabul edilen bir ecnebi yüksek mühendis veya yüksek mimar mektebinden diploma almış olanlara usulüne tevfikan verilecek ruhsatnameler; c) Türk Teknik Okulu mühendis kısmı ile programlarının buna muadil olduğu kabul edilen memleket dahilindeki diğer mühendis veya mimar mekteblerinden verilen diplomalar; d) Programlarının Türk Teknik Okulu Mühendis kısmı programlarına muadil olduğu kabul olunan bir ecnebi mühendis veya mimar mektebinden diploma almış olanlara usulüne tevfikan verilecek ruhsatnameler.” hükmüne; Anılan Kanun’un 2. maddesinde ise “Yukarıki maddenin (b) ve (d) fıkralarında yazılı ecnebi memleketlerden mezun olanlara ruhsatname verilebilmek için çıktıkları mektebin asli talebesi olarak tahsil dereceleri geçirmiş ve mektebin bütün tedrisatını muntazaman ve fiilen takib etmiş ve mektebde cari usullere göre geçirilmesi lazım gelen bütün imtihanları bitirmiş bulunmaları şarttır.” hükmüne yer verilmiştir. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun ‘Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri’ başlıklı 7. maddesinin (p) “Yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans, lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek..” sayılmıştır. Dava konusu Yönetmelik ile Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendi “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda (Mülga ibare:RG-14/4/2020-31099) (…) öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır. (Ek cümleler:RG-14/4/2020-31099) Bir eğitim-öğretim dönemi için eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan süreler eksik sayılır. Ön lisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksiklik dikkate alınmaz. ” şeklinde değişiklik yapıldığı, maddenin güncel halinin ise “Öğrenim süresince kullanılan pasaportun/pasaportların ve il emniyet müdürlüğünden alınan giriş-çıkış dökümünün incelenmesi sonucunda (Mülga ibare:RG-14/4/2020-31099) (…) öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresinde eksiklik tespit edilenlerin başvuruları reddedilir. Öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatı esas alınır. (Ek cümleler:RG-14/4/2020-31099) (Değişik üçüncü ve dördüncü cümle:RG-12/8/2023-32277) Bu süre her bir eğitim ve öğretim dönemi için %70’ten az olamaz, eğitim ve öğretim faaliyetleri dışındaki süreler hesaplamaya dahil edilmez. Ön lisans eğitimini Türkiye’de tamamlayan ve ön lisans derslerini saydırarak yurtdışında lisans eğitimini tamamlayanlar için Bilim Alanı Danışma Komisyonu, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesindeki (TYÇ) kazanımları ve ilgili programın Türkiye’deki ilgili mevzuat ve program kazanımlarını dikkate alarak inceleme yapar. ” şeklinde olduğu görülmektedir. 1. 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile yapılan değişikliklerin incelenmesi: Davacı tarafından, yurtdışında eğitim alan mimarların her dönem olarak ayrı değerlendirilmesi gereken eğitime devam süresinin dava konusu değişiklik ile ortadan kaldırılarak tüm eğitim-öğretim süresindeki %70’den az olan devam süresinin eksik olarak kabul edildiği, böylelikle eğitimin içeriği ve süresinin zayıflatılmış olduğu iddia edilmektedir. Davalı tarafından ise dava konusu değişiklikten önce yurtdışında eğitim alıp ülkemizden denklik başvuruları reddedilen ilgililer tarafından dönem bazlı yapılan ülkede kalış süresi tespitlerinde, ilgililerce vize işlemlerinin yapılamaması, pasaport sorunları gibi nedenlerle eğitim aldıkları ülkeye gidemedikleri, o dönemlerde alınması gereken derslerin diğer dönemlerde ya da yaz okuluna gidilmek suretiyle telafi ettiklerini belirten itirazları ile istinaf aşamasında kesinleşen yargı kararları doğrultusunda değişiklik yaptıkları belirtilerek düzenlemenin hukuka uygun olduğu savunulmuştur. Yurtdışında eğitim alıp ülkemizden denklik belgesi almak isteyen ilgililerden dava konusu Yönetmelik değişikliğinden önce yurtdışında okudukları süre boyunca her bir eğitim-öğretim dönemi için öğrenim görülen ülkede bulunma süresinin kendi içinde değerlendirilip ilgili dönemde öğrenim görülen ülkede bulunma süresi yeterli olmayanların denklik başvuruların reddedileceği düzenlemesi yer almakta iken, dava konusu Yönetmelik değişikliği ile bir eğitim-öğretim dönemi için eğitim-öğretim süresinin %70’inden az olan süreler eksik sayılacağı, ön lisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksikliğin dikkate alınmayacağı belirtilerek, yurtdışında eğitim alan öğrencilerin eğitimine bir dönem az bir süre devam edip bir dönem tamamen devam etmek suretiyle toplam süreyi sağlayıp denklik belgesi alabilecekleri, düzenlemesi getirilmiştir. Yukarıda belirtilen 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Kanuna göre, mimarların eğitimine fiilen ve muntazaman devam etmeleri yönünde hüküm bulunduğu, öte yandan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denklik Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde halen öğrenime devam süresinin tespitinde Türkiye’deki ilgili yükseköğretim mevzuatının esas alınacağı düzenlemesi geçerliliğini koruduğundan, ilgililerin her bir eğitim-öğretim dönemi içinde devam koşulunu sağlaması gerekirken, eğitimin toplam süresi değerlendirilmek suretiyle ilgililerin okula istedikleri dönem devam etmeyip istedikleri dönem devam ederek, yetersiz bir eğitim almalarının önünün açıldığından dava konusu değişikliklerde hukuka uygunluk bulunmamaktadir. 2. 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile esas Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılmasının incelenmesi: Davacı tarafından, dava konusu değişikliğin 2. maddesiyle mezun olunan uzaktan eğitim programının karşılığının Türkiye’deki uzaktan eğitim programları içerisinde yer alması koşulunun kaldırıldığı, artık ülkemizde uzaktan eğitim programları içinde yer almayan programlara da denklik belgesi verilebileceği iddia edilmektedir. Davalı tarafından uzaktan eğitim yoluyla alınan diplomalar için örgün eğitim için geçerli koşullara ek olarak Yönetmeliğin 10. maddesindeki koşulları sağlamasının arandığı, uzaktan eğitim sonucu alınan diplomalarda kişilerin aldığı eğitimin karşılığının örgün olarak Türk yükseköğretim sisteminde var olmasının zorunlu olduğu aksi halde ülkemizde örgün olarak var olmayan bir programdan alınan diplomalara ancak mezun olunan alanın adını taşıyan denklik belgesinin düzenleneceği belirtilerek düzenlemenin hukuka uygun olduğu savunulmuştur. Yurtdışında uzaktan eğitim yoluyla alınan diplomaların denklik işlemleri yapılırken Yönetmeliğin ilk yayımlandığı tarihten itibaren örgün eğitim için geçerli olan inceleme esaslarına ek olarak Yönetmeliğin 10. maddesindeki ‘Uzaktan öğretim tanıma ve denklik işlemleri’ başlıklı madde altında düzenlenen kurallar yönünden de incelenmektedir. Dava konusu Yönetmelik değişikliği ile bu şartlar arasında yer alan “Mezun olunan uzaktan öğretim programının karşılığının, Türkiye’deki uzaktan öğretim programları arasında yer alması”na ilişkin koşulun çıkarıldığı görülmektedir. Ancak davalı idarece denklik işlemleri yapılırken ilgililerin eğitimlerin, Türkiye’deki karşılığı olan eğitime göre bir inceleme ve araştırma yapıldığı, hatta çoğu kez ülkemizde aynı programda eğitim veren üniversitelerden görüş alınarak bir değerlendirme yapılması nedeniyle ülkemizde karşılığı olmayan bir uzaktan öğretim programına ilişkin yapılacak incelemenin yeterli ve sağlıklı olmayacağı açıktır. Öte yandan, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretim ile İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşmenin Yükseköğretim belgelerinin tanınması başlıklı 6. maddesinde “Bir tanıma kararı, yükseköğretim belgesi tarafından belgelenen bilgi ve beceri esasına dayanıyorsa, her Taraf, tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği Tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer Tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerini tanıyacaktır.” kuralına yer verilmiştir. Bir eğitimin uzaktan veya örgün şekilde alınması ise önemli bir farklılık olarak nitelendirilebilecek bir husustur. 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun’un 2. maddesinde ise “mektebin bütün tedrisatını muntazaman ve fiilen takib etmiş” olması şartı uyarınca, dosya özelinde mimarlık mesleğini icra edecek olanların eğitimlerine fiilen ve düzenli bir şekilde devam etmeleri gerektiği belirtilmiştir. Buna göre de yurtdışındaki bir üniversiteden alınacak mimarlık eğitiminin denklik işlemlerinde bu kuralın da dikkate alınacağı tabiidir. Bu nedenle, mezun olunan uzaktan öğretim programının karşılığının ülkemizde yer alması yapılacak denklik incelemesi için gerekli bir şart olup bunun kaldırılmasına yönelik dava konusu Yönetmelik değişikliğinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle; 1. Dava konusu Yönetmeliğin 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesinin ‘mimarlar yönünden’ İPTALİNE oyçokluğu ile 2. 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesi ile 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin kısmın ‘mimarlar yönünden’ İPTALİNE oybirliği ile 3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, 4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, 5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine, 6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 22/09/2023 tarihinde karar verildi. KARŞI OY: (X)- Dava, 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesinin ve 2. maddesi ile esas Yönetmeliğin 10. maddesinin 1. fıkrasının (ç) bendinin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır. Dava konusu Yönetmeliğin 14.04.2020 tarihli 31099 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile yönetmeliğin 7. maddesinin 6. fıkrasının (d) bendinde yapılan değişiklikle, bir eğitim öğretim dönemi için eğitim öğretim süresinin %70″inden az olan sürelerin eksik sayılacağı, önlisans eğitiminde en fazla bir, lisans eğitiminde ise en fazla üç eğitim-öğretim döneminde, eğitim-öğretime devam etmiş olmakla birlikte o dönemler için aranan sürelerde eksiklik bulunanlarda, öğrenim görülen ülkedeki bulunma süresi aranan toplam süreyi sağlıyorsa ilgili dönemlerdeki eksiklik dikkate alınmayacağı kuralının getirildiği, uyuşmazlıkta yurt dışında mimarlık alanında eğitim alarak ülkemizde denklik belgesi almak isteyen kişiler yönünden, davalı idarece ilgililerin eğitim öğretim dönemi içinde eğitim aldıkları ülkede bulunma süreleri içinde eksiklik bulunmakla birlikte ülkede bulunma süresinin toplam süreyi sağlaması halinde ilgili dönemlerdeki eksik sürelerin dikkate alınmayacağı yönündeki düzenleme sonucu, öğrenim görülen ülkede kalış süresinin yeterli bulunmasının denklik almak isteyenler yönünden doğrudan denklik belgesi alması sonucu doğurmayacağı, idarece her bir denklik başvurusu özelinde Bilim Alanı Danışma Komisyonlarından ayrıntılı rapor istenilerek alınan eğitimin niteliği değerlendirileceğinden dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle kararın bu kısmı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.Paylaş:
