📜 Danıştay Karar Künyesi

9. Daire – 2021/2415 – 2022/5741 – 23.11.2022

---

🔎 Karar Özeti

Danıştay, davacı şirketin mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerindeki 49 yıllık daimi üst hakkının süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılması ile ilgili yapılan harç tahsilatının hukuka uygun olduğu yönündeki Bölge İdare Mahkemesi kararını bozarak yeniden değerlendirilmesini istemiştir.

---

Karar İçeriği

T.C. D A N I Ş T A Y DOKUZUNCU DAİRE Esas No : 2021/2415 Karar No : 2022/5741 TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Otel İşletmeleri İnşaat San. ve Tic. A.Ş. (Eski unvanı:… Turizm A.Ş.) VEKİLİ : Av. … KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı-… VEKİLİ : Av. … İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir. YARGILAMA SÜRECİ: Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Antalya İli, Serik İlçesi, … Mahallesi, … Ada, … parselde kayıtlı mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerinde davacı şirket lehine 21/06/1994 tarihinde tesis edilen 49 yıl daimi süreli müstakil üst hakkının 4706 sayılı Kanun’un Geçici 23. maddesi kapsamında süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin kararın tapuya tescili esnasında ödenen 280.808,00-TL tapu harcının iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine dair … tarih ve … sayılı işlemin iptali ve ödenen tutarın faiziyle iadesi istemine ilişkindir. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 57.maddesinde,tapu ve kadastro işlemlerinden bu Kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanların tapu ve kadastro harclarına tabi olacağı, aynı Kanunu’n 64. maddesinde, tapu ve kadastro harçlarının 4 sayılı tarifede yazılı nispetler üzerinden alınacağı, 4 sayılı tarifenin 20/d bendinde ise gayrimenkul hükmündeki daimi ve müstakil hakların tesis ve devri için ödenen bedel üzerinden binde 20 oranında harç alınacağının hüküm altına alındığı;4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’a 28/11/2017 tarihli ve 7061 sayılı Kanunla eklenen geçici 23.maddede de, lehine irtifak hakkı tesis edilen veya kullanma izni verilen yatırımcı ve işletmecilerin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni sürelerinin maddede belirtilen şartların sağlanması ve maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde başvurulması halinde yeniden sözleşme düzenlenmek suretiyle sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren kırk dokuz yıla uzatılabileceği düzenlemesinin yapıldığı; mevzuat hükümlerden, irtifak haklarının, daimi ve müstakil hakların tapuda tesis ve devrinde diğer bir deyişle ayni hakların tapuya tescilinde tapu harcı alınacağının anlaşıldığı; dosyanın incelenmesinden, davacı şirket lehine Antalya İli, Serik İlçesi, … Mahallesi, … Ada,… parselde kayıtlı mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerinde 21/06/1994 tarihinde daimi üst hakkı tesis edildiği, 4706 sayılı Kanun’un geçici 23.maddesinden yararlanılarak 19/04/2019 tarihinde anılan üst hakkının 28 yıl 6 ay 6 gün uzatıldığı, üst hakkı süresinin uzatılmasına ilişkin … tarihli ve … yevmiye numaralı resmi senedin tapuya işlenmesi sırasında ihtirazi kayıtla ödenen 280.808,00-TL nispi tapu harcı tahakkukunun iptali ve ödenen tutarın iadesi istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığının anlaşıldığı; uyuşmazlıkta, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 4 sayılı tarifesinin 20/d bendi uyarınca gayrimenkul hükmündeki daimi ve müstakil hakların tesis ve devri için ödenen bedel üzerinden (bu bedel üzerinde hak tesis edilen gayrimenkulün emlak vergisi değerinin yarısından az, iki katından çok olamaz) tapu harcının binde yirmi olarak hesaplanacağı, ödenecek bedele, üst hakkı bedelinin uzatılan üst hakkı süresi ile çarpılması sonucu bulunacak değerin gayrimenkulün emlak vergisi değeri ile mukayese edilmesi sonucu ulaşılacağı ve bu bedel üzerinden matrahın belirleneceği, ayrıca davacı şirket lehine 21/06/1994 tarihinde kurulan 49 yıllık üst hakkı süresi sona ermiş olsaydı yeniden tesis edilecek üst hakkı tesisinde de ödenecek olan üst hakkı bedeli üzerinden nispi tapu harcı alınacağı hususları birlikte değerlendirildiğinde, … tarihli ve … yevmiye numaralı resmi senetle üst hakkı süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin yapılan değişikliğin, yeni ilave daimi ve müstakil hakkın tapuya tescili ve tesisi olduğu sonucuna varıldığı; bu itibarla, davacı şirket tarafından … tarihli ve … yevmiye numaralı resmi senetle üst hakkı süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin yapılan değişikliğin tapuya tescili için ihtirazi kayıtla ödenen 280.808,00-TL nispi tapu harcı tahakkukunda hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:Dosyasının incelenmesinden, davacı lehine, mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerinde tesis edilen 49 yıl daimi süreli müstakil üst hakkı bulunduğu, 4706 sayılı Kanun’un Geçici 23. maddesinden yararlanan davacının mevcut üst hakkı süresinin 24 yıl 6 ay 6 gün uzatıldığı, üst hakkı süresinin 24 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin kararın tapuya tescili nedeniyle davacıdan tahsil edilen tapu harcının iadesi istemiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine dair işlemin iptali ile ödenen bedelin faiziyle birlikte iadesi istemiyle görülmekte olan davanın açıldığının anlaşıldığı; Yasal düzenlemelere göre düzeltme yolunun, vergiye ilişkin hesaplarda matrah ve miktar hatası bulunması yahut mükerrer vergi istenmesi şeklinde, vergilendirmede ise mükellefin şahsında, mükellefiyette, verginin mevzuunda ve döneminde yapılmış hataların varlığı halinde izlenebilecek bir idari başvuru yolu olduğu, vergi yükümlülerince, vergilendirmeye ilişkin bir olayın düzeltme yoluyla yargı önüne getirilebilmesi ve vergi hatasının varlığından söz edilebilmesi için hukuksal sorun olarak çözümlenmesi gerekmeyen açık ve mutlak bir hata bulunduğunun belirlenebilmesi gerektiği,başka bir anlatımla, idareden düzeltilmesi talep edilebilecek vergi hatalarının, kendisinden düzeltme isteminde bulunulan idari makamın veya uyuşmazlık halinde yargı yerinin, 213 sayılı Kanun’un 3. maddesinde öngörülen yorum tekniklerine başvurmadan, ilk bakışta anlayabileceği açıklıktaki vergilendirme yanlışlıkları olduğu;bu durumda, davacı iddiaları ve bu iddialar çerçevesinde ortaya çıkan uyuşmazlığın, herhangi bir kuşku ya da hukuki tartışmaya meydan bırakmayacak şekilde nitelendirilebilecek açık bir vergi hatası kapsamında olmayıp, hukuki bir ihtilaf niteliğinde olduğu görüldüğünden, diğer bir ifadeyle, ihtilafın çözümünün maddi olayların ve mevzuatın değerlendirilmesi ve yorumunu gerektirmesi nedeniyle, uyuşmazlığın, düzeltme-şikayet kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle Vergi Mahkamesi kararı sonucu itibariyle hukuka uygun bulunduğundan, istinaf başvurusunun belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir. TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:Olayda, davacı şirket lehine 21/06/1994 tarihinde 49 yıl süreyle daimi müstakil üst hakkı tesis edildiği, 4706 sayılı Kanun’un Geçici 23. maddesi kapsamında mevcut üst hakkı süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılması işleminin yeni bir hak tescili olmadığı,sadece mevcut üst hakkının süresinin uzatılmasına ilişkin olduğu, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 4 sayılı tarifesinin 20/d maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği iddialarıyla kararın bozulması istenilmektedir. KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Yasal dayanaktan yoksun olan temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır. DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: İNCELEME VE GEREKÇE: MADDİ OLAY: Davacı şirket tarafından, Antalya İli, Serik İlçesi, … Mahallesi, … Ada, … parselde kayıtlı mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerinde davacı şirket lehine 21/06/1994 tarihinde tesis edilen 49 yıl daimi süreli müstakil üst hakkının 4706 sayılı Kanun’un geçici 23. maddesi kapsamında süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin kararın tapuya tescili esnasında ödenen 280.808,00-TL tapu harcının iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine dair … tarih ve … sayılı işlemin iptali ve ödenen tutarın faiziyle iadesi istenilmektedir. İLGİLİ MEVZUAT: 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 57. maddesinde, tapu ve kadastro işlemlerinden, bu kanuna bağlı (4) sayılı tarifede yazılı olanların, tapu ve kadastro harçlarına tabi olduğu, 58. maddesinde, tapu ve kadastro harçlarını Kanuna ekli tarifede belirtilen kişilerin; tarifede belirtilmeyen işlemlerde taraflar aksini kararlaştırmamış ise, maddede yazılı kişilerin ödemekle mükellef olduğu hüküm altına alınmış, kanuna ekli 4 sayılı tarifenin 20/d maddesinde, gayrimenkul hükmündeki daimi ve müstakil hakların tesis ve devri için ödenen bedel üzerinden (bu bedelin, üzerinde hak tesis edilen gayrimenkulün emlak vergisi değerinin yarısından az, iki katından çok olamayacağı) devir alan için, madde de gösterilen oranda harç alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 122. maddesinde; mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri, 124. maddesinde; vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri, 126. maddesinde de; zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hatalarının düzeltilemeyeceği açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı, aynı Kanunun 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Dosyanın incelenmesinden, davacı şirket lehine, mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerinde 21/06/1994 tarihinde tesis edilen 49 yıl daimi süreli müstakil üst hakkının 4706 sayılı Kanun’un Geçici 23. maddesi kapsamında süresinin … tarih ve … yevmiye numaralı resmi senetle 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin yapılan değişikliğin tapuya tescili esnasında ihtirazi kayıtla ödenen 280.808,00-TL tapu harcının iadesi talebiyle yapılan düzeltme-şikayet başvurusunun reddine dair işlemin iptali ve ödenen tutarın faiziyle iadesi i istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmıştır. Uyuşmazlıkta, 4706 sayılı Kanun’un Geçici 23.maddesi kapsamında süre uzatımına ilişkin olarak düzenlenen … tarih ve … yevmiye numaralı resmi senet incelendiğinde, ana resmi senedin üst hakkı bedeli başlıklı 5. maddesinin zemin üst hakkı bedeli, ödeme zamanı, süresinde ödenmemesinde yapılacak işlem başlıklı bentlerinde, devir başlıklı 13. maddesinde, üst hakkının iptali başlıklı 15. maddesinde ve uygulanacak hükümler başlıklı 20. maddesinde değişiklik ve/veya ilaveler yapıldığı, üst hakkı bedelinin yeniden belirlendiği ve bu hakkın tapuya tescil edildiği, 21/06/1994 tarihinde tesis edilen 49 yıl daimi süreli müstakil üst hakkının süresi 21/06/2043 tarihinde sona erecekken, 19/04/2019 tarihli resmi senetle 28 yıl 6 ay 6 gün uzatıldığı, yapılan süre uzatımı ile birlikte sona erme tarihinin 25/11/2047 tarihi olduğu görüldüğünden resmi senetle üst hakkı süresinin 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılmasına ilişkin ilave daimi ve müstakil hakkın tapuya tescilinin tapu harcına tabi olduğu sonucuna varılmış olup tapu harcına esas matrahın belirlenmesi noktasında, 492 sayılı Harçlar Kanunu’na ekli 4 sayılı tarifenin 20/d maddesinde üst hakkı bedelinin, üzerinde hak tesis edilen gayrimenkulün emlak vergisi değerinin yarısından az, iki katından çok olamayacağı kuralına yer verildiği görüldüğünden,hak tesisi edilen gayrimenkulün emlak vergisi değeri, 21/06/1994 tarihinde tesis edilen üst hakkına ilişkin ödenen tapu harcı tutarı ile davacı şirket lehine 21/06/1994 tarihinde kurulan 49 yıllık üst hakkı süresi sona ermeden 19/04/2019 tarihli resmi senetle 28 yıl 6 ay 6 gün uzatılan üst hakkı için ödenen tutar ve 25/11/2047 tarihine kadar uzatılan üst hakkı nedeniyle 21/06/2043-25/11/2047 tarihleri arası için hesaplanması gereken üst hakkı bedeli dikkate alınarak ulaşılacak sonuca göre hesap hatası kapsamında bir değerlendirme yapılmak suretiyle Bölge İdare Mahkemesince yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir. Ayrıca, dava konusu üst hakkı süresinin uzatılmasına ilişkin … tarihli ve … yevmiye numaralı resmi senedin tapuya işlenmesi sırasında sehven eksik hesaplandığı belirtilen 913.407,00-TL tapu harcı davacı şirket tarafından 27/08/2019 tarihinde ihtirazi kayıtla ödenmiş olup, 913.407,00-TL tapu harcının iadesi talebiyle yapılan başvurunun reddine dair işlemin iptali ve ödenen tutarın faiziyle iadesi istemiyle açılan davada …Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…,K:.. sayılı “davanın reddi” kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi …Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…,K:… sayılı kararına yönelik temyiz istemi Dairemizin 23/11/2022 tarih ve E:2021/1103,K:2022/5829 sayılı kararıyla kabul edilerek temyize konu kararın bozulmasına karar verilmiş olup Bölge İdare Mahkemesince yeniden verilecek kararda bu hususun da dikkate alınması gerekmektedir. KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle; Davacının temyiz isteminin kabulüne, … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 23/11/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.