📜 Danıştay Karar Künyesi

8. Daire – 2022/6827 – 2023/7555 – 21.12.2023

---

🔎 Karar Özeti

Davacı, öğrenci servis özel izin belgesi için ödenmesi gereken 22.500 TL ücretin ödenmediği iddiasıyla belgenin iptali isteminde bulunmuştur. Danıştay, iptal işleminin yetki yönünden hukuka aykırı olduğunu belirterek, Bölge İdare Mahkemesi kararını bozmuştur.

---

Karar İçeriği

T.C. D A N I Ş T A Y SEKİZİNCİ DAİRE Esas No : 2022/6827 Karar No : 2023/7555 TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … VEKİLİ : Av. … KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı VEKİLİ : Av. … İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir. YARGILAMA SÜRECİ : Dava konusu istem: Davacı tarafından, ilk kez belge alacaklar için güzergah izin belgesi ücreti olan 22.500,00-TL nin ödenmediği gerekçesi ile tarafına verilmiş olan öğrenci servis özel izin belgesinin iptaline ilişkin Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin … tarih ve E-… sayılı işleminin iptaline karar verilmesi istenilmiştir. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; Trabzon Büyükşehir Belediyesi Meclis kararı ile “Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nden ilk kez Öğrenci Servis Özel İzin Belgesi alacaklar için güzergah izin belgesi ücreti”nin ayrı bir kalem olarak düzenlendiği ve ilgisine göre her bir ücret kalemlerine gelir tarifesinde yer verildiği, davacı adına düzenlenen Öğrenci Servis Özel İzin Belgesinin ise söz konusu gelir tarifesinde belirlenen ücret ödenmeksizin düzenlendiğinin tespit edildiği görüldüğünden, ilgili mevzuat uyarınca; izin belgesi için yapılacak tüm ödemelerin son başvuru tarihinden itibaren 3 (üç) hafta içerisinde yapılması gerektiği hususları da göz önüne alındığında, ilk kez Öğrenci Servis Özel İzin Belgesi başvurusu esnasında gerekli şartları taşımadan usule aykırı olarak düzenlenen Öğrenci Servis Özel İzin Belgesinin iptal edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu, ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği, öte yandan davacı tarafından her ne kadar Trabzon Büyükşehir Belediyesi Servis Araçları Yönetmeliği’nin 10. maddesi uyarınca ödenmeyen güzergah izin belgesi ücretinin yüzde 50 fazlasıyla tahsil edileceğine dair hüküm bulunduğu ve bu hükmün uygulanması gerektiği ileri sürülmekte ise de; bu hükmün aynı yıl içerisinde öngörülen başvuru sürelerinden sonra yapılan başvurular için güzergah izin belgesi ücretlerine yönelik olduğu, buna göre Yönetmelik’te belirtilen başvuru tarihlerinden sonra güzergah izin belgesi işlemleri yapılanlar için alınacak tüm ücretlerin yüzde 50 fazlasıyla tahsilinin öngörüldüğü ve dolayısıyla süresinde yapılan başvurular ve bu başvurular sırasında ödenmesi gerekirken ödenmeyen ücretlerin tahsiline dair bir düzenleme olmadığı anlaşılmakla davacının bu iddiasına itibar edilmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir. TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ilgili Yönetmelik hükümlerinin lafzına ve uygulamasına aykırı şekilde yorumlandığı, güzergah izin belgesi için yapılacak ödemelerin 3 hafta içerisinde ödenmesi gerektiği Yönetmelikte belirtilmiş ise de aynı Yönetmelikte Güzergah İzin Belgesi ücretinin ödenmemesi halinde uygulanacak olan müeyyideye yer verilmediği, hukuk güvenliği ilkesinin yok sayıldığı, yıllarca sorunsuz olarak kullandığı ve kazanılmış hak niteliğine bürünen bu hakkın iptal yoluyla elinden alınmasının hukuki temelinin bulunmadığı, dava konusu işlemin yetki yönünden de açıkça hukuka aykırı olduğu, öğrenci servis aracı özel izin belgesinin iptalinin Ukome tarafından incelenip karara bağlanması gereken bir işlem olduğu, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmüştür. KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir. DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü: İNCELEME VE GEREKÇE: MADDİ OLAY : Dava, davacı tarafından, ilk kez belge alacaklar için güzergah izin belgesi ücreti olan 22.500,00-TL nin ödenmediği gerekçesi ile tarafına verilmiş olan öğrenci servis özel izin belgesinin iptaline ilişkin Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin … tarih ve E-… sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır. İLGİLİ MEVZUAT: 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (f) fıkrasında; büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek büyükşehir belediyesinin görevlerinden olduğu, 9. maddesinde, bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılacağı hükmüne, maddenin devamında da; “Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir” hükmüne yer verilmiştir. Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulan Alt Yapı Koordinasyon Merkezi ile Ulaşım Koordinasyon Merkezinin çalışma usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla İçişleri Bakanlığı tarafından çıkartılan ve 15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin 18. maddesinin 1. fıkrasında, UKOME’nin, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haiz olduğu, anılan maddenin (ç) bendinde UKOME’nin, Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park yerlerinde (Değişik ibare:RG-25/4/2014-28982) engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler ayrılmasını sağlamakla, (d) bendinde de; Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle görevli olduğu hüküm altına alınmıştır. 25.10.2017 tarih ve 30221 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Okul Servis Araçları Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (ğ) bendinde; “Özel İzin Belgesi: Karayolları Trafik Kanunu, Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Belediye Kanunu, 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği ve bu Yönetmelik ile Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME), il-ilçe trafik komisyonu kararlarına uygunluğu anlaşılan okul servis araçlarına büyükşehirlerde ilgili büyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde ise ilgili belediyeler tarafından verilen ve okul servis aracının ilgili büyükşehir belediyesi/belediye sınırları içinde izleyeceği güzergah ile işletenini, şoförünü, rehber personelini, taşıtın plakasını, cinsini, taşıma sınırını belirten belge” olarak tanımlanmıştır. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Dava dosyasının incelenmesinden; davalı idare bünyesinde yapılan soruşturma sonucunda 1112 adet Öğrenci Servisi Özel İzin Belgelerinin içerisinde 87 adet özel izin belgelerini anapara ücretleri ödenmeden düzenlendiğinin tespit edildiği, yapılan tespitler doğrultusunda davacının ödemesi gereken 22.500,00-TL ücreti ödemeden Öğrenci Özel İzin Belgesi aldığının teftiş raporu ile ortaya çıkması üzerine 01/02/2021 tarihli yazı ile davacıdan Öğrenci Servis Özel İzin Belgesi ücretinin ödendiğini gösteren belgeyi 15 günlük sürede ibraz etmesi aksi halde belgenin iptal edileceğinin tebliğ edildiği, verilen sürede davacı tarafından izin belgesi ücretinin ödendiğine dair belgenin ibraz edilememesi üzerine dava konusu Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin … tarih ve E-… sayılı işlemin tesis edildiği, anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır. Olayda, davacının öğrenci servis aracı özel izin belgesinin iptali hakkında 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca UKOME Kurulu tarafından karar verilmesi gerekirken, Başkan adına Ulaşım Dairesi Başkanı imzasıyla tesis edilen dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır. KARAR SONUCU: Açıklanan nedenlerle; 1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne, 2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, 3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın yukarıda belirtilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 4. Kesin olarak 21/12/2023 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi. KARŞI OY : (X)- Davalı idare bünyesinde yapılan soruşturma neticesinde 1112 adet Öğrenci Servisi Özel İzin Belgelerinin içerisinde 87 adet özel izin belgesinin anapara ücretleri ödenmeden düzenlendiğinin tespit edilmesi üzerine, soruşturma raporunda adı geçenlerin izin belgelerinin dava konusu işlemler ile iptali üzerine bakılan davaların açıldığı anlaşılmaktadır. Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu’nun 22.12.1973 günlü, E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararında; idarenin, açık hata, yokluk, gerçek dışı beyan veya hile hallerinde süre aranmaksızın işlemi geri alabileceği, bunun dışında kalan hallerde işlemin geri alınmasının ancak dava açma süresi içerisinde mümkün olduğu hükme bağlanmış olup, anılan karar yerleşik bir içtihattır. Söz konusu yerleşik içtihada göre; açık hata, yokluk, gerçek dışı beyan veya hile ile tesis edilen işlemlerin süre sınırlaması olmaksızın her zaman geri alınabileceği ve bu işlemlere dayanılarak elde edilen hak ve menfaatlerin kazanılmış hak olarak kabulünün mümkün olmadığı, bunun dışında kalan hallerde ise ancak dava açma süresi içerisinde işlemin geri alınabileceği açıktır. Anapara ücretleri ödenmeden özel izin belgesinin düzenlenmesinde idarece açık hataya düşüldüğü ve açık hata sonucu düzenlenen işlemin ise anılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu kararında da belirtildiği üzere her zaman geri alabileceği, dava konusu işlemlerin soruşturma raporuna istinaden tesis edildiği ve iptaline karar verilen özel izin belgelerinin davalı idare bünyesinde bulunan ulaşım daire başkanlığı tarafından düzenlendiği hususları dikkate alındığında, davalı idarenin işlemini yetki ve usulde paralellik ilkesi gereğince geri alabileceğinin kabulü gerektiğinden, kararın onanması görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.