Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 385. maddesi, çekişmesiz yargı işlerinde uygulanacak usulleri belirler. Bu usuller, yargılamanın daha basit ve hızlı ilerlemesini sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Gerçek hayatta karşılaşılan birçok durum, çekişmesiz yargı işlemleri kapsamına girer. Bu işlemler, mirasçılık belgesi verilmesi, vesayet kararları ve kayyım atanması gibi konuları içerir. Bu yazıda, HMK 385 kapsamında çekişmesiz yargı işlemleri, uygulanan usuller ve konuyla ilgili Yargıtay kararları incelenecektir.

Çekişmesiz Yargı İşlemleri ve Basit Yargılama Usulü

HMK’nın 385. maddesi, çekişmesiz yargı işlerinde genellikle basit yargılama usulünün uygulanacağını belirtir. Pratikte, bir mirasçılık belgesi talebi bu kapsama örnek gösterilebilir. Mirasçılar, vefat eden bir kişinin mal varlığı üzerinde hak iddia edebilmek için mahkemeden mirasçılık belgesi talep ederler. Bu işlem, çekişmesiz yargı işleri arasında yer alır ve genellikle basit yargılama usulüne tabidir. Yani, mahkeme, kanıtları ve belgeleri inceleyerek ve gerekirse tarafları dinleyerek karar verir.

Resen Araştırma İlkesi ve Kayyım Atanması

HMK 385. maddenin ikinci fıkrası, çekişmesiz yargı işlerinde resen araştırma ilkesinin geçerli olduğunu vurgular. Örneğin, bir kişinin uzun süredir kayıp olması ve mal varlığının yönetimi gerektiğinde, mahkeme resen harekete geçerek kayyım atayabilir. Bu durum, bir taşınmazın paydaşlarından birinin uzun yıllar boyunca haber alınamaması ve bu payın yönetimi için mahkemenin kayyım ataması kararı alması şeklinde gerçekleşebilir. Yargıtay kararları da, kayyım atanması gerektiğinde bu ilkenin uygulandığını gösterir.

Yargıtay Kararları Işığında Çekişmesiz Yargı Usulleri

Yargıtay, çekişmesiz yargı işleriyle ilgili birçok karar vermiştir. Örneğin, bir vasi atanması talebi, akıl hastalığı sebebiyle bir kişinin günlük işlerini yürütemeyecek durumda olması halinde gündeme gelir. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 2017/1099 Esas ve 2017/2923 Karar numaralı kararı, bu tür bir durumda vasi atanmasının reddedilmesi üzerine verilmiştir. Karar, vasi atanması taleplerinin değerlendirilmesinde mahkemenin nasıl bir yol izlemesi gerektiğine dair önemli bir örnek teşkil eder.

Sonuç: HMK 385, çekişmesiz yargı işlerinde uygulanacak yargılama usullerini belirler. Bu usuller, yargı süreçlerinin daha basit ve hızlı ilerlemesini amaçlar. Basit yargılama usulü, resen araştırma ilkesi ve Yargıtay’ın konuyla ilgili kararları, bu işlemlerin nasıl yürütüldüğüne dair kapsamlı bir anlayış sunar. Gerçek hayattan örneklerle desteklenen bu bilgiler, çekişmesiz yargı işlemlerinin önemini ve işleyişini daha iyi anlamamıza yardımcı olur.

Paylaş: