Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) madde 28, duruşma ve kararların aleniyetini temel bir prensip olarak ortaya koymaktadır. Bu madde, yargılamaların şeffaflığı ve kamuoyunun bilgilendirilmesi açısından büyük önem taşır. Ancak aleniyet ilkesinin bazı istisnaları da bulunmaktadır. Bu yazıda, HMK’nın aleniyet ilkesi, istisnai durumlar ve ilgili Yargıtay kararları ışığında detaylı bir şekilde incelenecektir. Ayrıca, günlük hayattan örneklerle aleniyet ilkesinin uygulanışı ve mahkemelerin bu ilkeyi nasıl koruduğuna dair pratik bilgiler verilecektir.

Aleniyet İlkesinin Tanımı ve Önemi

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 28. maddesi, duruşma ve kararların aleniyetini ifade eder. Bu ilke, yargılamanın her aşamasının kamuoyuna açık olması gerektiğini vurgular. Aleniyet ilkesinin temel amacı, yargı sürecinin şeffaf bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve böylece halkın yargıya olan güvenini artırmaktır. Örneğin, bir vatandaş olarak mahkemede görülen bir davayı izleme hakkına sahipsiniz. Bu, yargılama sürecinin kamuoyu gözetiminde gerçekleştiğinin bir göstergesidir. Ancak, genel ahlak, kamu güvenliği veya yargılama ile ilgili kişilerin korunması gibi üstün menfaatlerin korunması gerektiğinde, duruşmaların gizli yapılmasına karar verilebilir.

Aleniyet İlkesinin İstisnaları

HMK madde 28’in ikinci fıkrası, duruşmaların gizli yapılabilmesi için gerekli koşulları belirtir. Bu koşullar, genel ahlakın korunması, kamu güvenliğinin sağlanması veya ilgili kişilerin korunması gibi durumları içerir. Pratikte, bu istisnaların uygulanması, mahkeme tarafından dikkatle değerlendirilir. Örneğin, aile içi şiddetle ilgili bir dava, mağdurların korunması amacıyla gizli yapılabilir. Bu, mağdurların mahremiyetinin korunmasını ve mağdurların ifade vermekte daha rahat olmalarını sağlar. Mahkeme, gizlilik kararının gerekçelerini açıkça belirtmek ve bu kararları ilgili taraflarla paylaşmak zorundadır.

Yargıtay Kararları Işığında Aleniyet İlkesi

Yargıtay, aleniyet ilkesiyle ilgili birçok karar vermiştir. Bu kararlardan birinde, bir hizmet tespiti davasında, davanın aleniyet ilkesine uygun şekilde yürütülüp yürütülmediği incelenmiştir. Yargıtay, yargılamanın aleniyet ilkesine uygun şekilde gerçekleşmesinin önemini vurgulamış ve aleniyet ilkesinin ihlal edilmesi durumunda hükmün bozulması gerektiğini belirtmiştir. Bu karar, mahkemelerin aleniyet ilkesine ne kadar önem verdiğini ve ilkenin ihlal edilmesinin kabul edilemez olduğunu göstermektedir. Günlük hayattan bir örnek vermek gerekirse, bir inşaat şirketinin alacak davası, aleniyet ilkesi çerçevesinde işlem görmüş ve karar kamuoyu ile paylaşılmıştır. Bu, aleniyet ilkesinin adaletin sağlanmasındaki rolünü gözler önüne serer.

Sonuç: Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 28. maddesi tarafından güvence altına alınan aleniyet ilkesi, yargı süreçlerinin şeffaflığını ve adaletin herkes için erişilebilir olmasını sağlar. Bu ilke, mahkemelerin kamuoyu gözetimi altında adil kararlar vermesini teşvik eder. Ancak, belirli durumlar ve üstün menfaatlerin korunması gerektiğinde gizlilik kararları alınabilir. Yargıtay kararları, aleniyet ilkesinin önemini ve uygulanmasındaki titizliği vurgular. Sonuç olarak, aleniyet ilkesi, adaletin gerçekleşmesinde kritik bir role sahiptir ve hukuk sisteminin temel taşlarından biridir.

Paylaş: