Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 355. maddesi, istinaf incelemesinin kapsamını ve kamu düzeni ile olan ilişkisini düzenler. Bu madde, hukuk sistemimizde önemli bir yer tutar çünkü adil yargılanma hakkının korunmasında ve hukukun üstünlüğünün sağlanmasında kritik bir role sahiptir. İstinaf incelemesi, bir mahkeme kararına karşı yapılan itirazın, bölge adliye mahkemeleri tarafından yeniden değerlendirilmesi sürecidir. Ancak bu inceleme, sadece istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlıdır. Buna rağmen, kamu düzenine ilişkin hususlarda mahkeme, talep edilmese dahi bu konuları resen inceleyebilir. Bu yazımızda, HMK 355 maddesinin uygulama alanını, istisnalarını ve kamu düzeniyle ilişkisini, gerçek hayattan örneklerle ele alacağız.

HMK 355 ve İstinaf İncelemesinin Kapsamı

HMK’nın 355. maddesi, istinaf incelemesinin yalnızca istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olacağını belirtir. Bu, mahkemelerin, istinaf sürecinde tarafların dile getirdiği hususlarla sınırlı kalarak karar vermesi gerektiği anlamına gelir. Örneğin, bir vatandaşın trafik kazası sonucu açtığı tazminat davasında, ilk derece mahkemesinin verdiği karara karşı yapılan istinaf başvurusunda, sadece belirli hukuki meselelerin ele alınması istenmişse, bölge adliye mahkemesi de bu meselelerle sınırlı bir inceleme yapar. Ancak, kamu düzeniyle ilgili bir aykırılık tespit edilirse, mahkeme bu durumu da değerlendirebilir.

Kamu Düzeni ve İstinaf İncelemesi

Kamu düzeni, HMK 355 kapsamında, mahkemelerin istinaf incelemesi sırasında özellikle dikkate alması gereken bir istisnadır. Kamu düzeni kavramı, genel olarak toplumun huzuru, güvenliği ve adaletin sağlanması gibi unsurları içerir. Örneğin, bir işçinin işten haksız yere çıkarılması ve bu durumun iş hukuku normlarına aykırı olması, kamu düzeni ile ilgili bir mesele olarak değerlendirilebilir. Bu tür durumlarda, bölge adliye mahkemesi, kamu düzenine aykırılığı re’sen inceleyerek kararını verebilir. Bu, mahkemenin, adaletin sağlanması adına geniş bir yetkiye sahip olduğunu gösterir.

HMK 355 Uygulamaları ve Emsal Kararlar

HMK 355’in uygulanışı ve kamu düzeniyle ilişkisi, Yargıtay’ın çeşitli hukuk dairelerince verilen kararlarla somutlaşır. Örneğin, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, istinaf incelemesinin kamu düzenine aykırılık hallerinde genişletilebileceği belirtilmiştir. Gerçek hayattan bir örnek vermek gerekirse; bir miras davasında, mirasçılardan birinin haklarının gözetilmediği iddiasıyla yapılan istinaf başvurusunda, mahkemenin kamu düzenine aykırı bir durum tespit etmesi halinde, bu durumu da değerlendirme hakkı bulunmaktadır. Bu tür kararlar, HMK 355’in uygulama alanının anlaşılması açısından önemli bir kaynaktır.

Sonuç: HMK’nın 355. maddesi, istinaf incelemesinin sınırlarını ve kamu düzeniyle olan ilişkisini belirler. Bu madde, adaletin sağlanması ve hukukun üstünlüğünün korunması açısından büyük önem taşır. İstinaf incelemesi, tarafların belirlediği sınırlar içinde yapılırken, kamu düzenine ilişkin meseleler mahkeme tarafından re’sen değerlendirilebilir. Yargıtay’ın emsal kararları, bu maddenin uygulama alanına dair önemli örnekler sunar ve hukuk pratiğinde yol gösterici olur.

Paylaş: