Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 76. maddesi, suç delili elde etmek amacıyla diğer kişilerin beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması süreçlerini düzenler. Bu madde, suç soruşturmalarında kritik bir rol oynar. Mağdurun sağlığını tehlikeye atmayacak şekilde dış ve iç beden muayenesi yapılabilmesine veya vücuttan kan, tükürük gibi biyolojik örnekler alınabilmesine imkan tanır. Ancak bu işlemler, belirli hukuki prosedürlere tabidir. Cumhuriyet savcısının talebi veya hâkim kararı ile gerçekleştirilebilir ve mağdurun rızası bu süreçte önemli bir faktördür. Bu içerikte, CMK 76. maddenin uygulama alanı, mağdurun rızasının önemi ve yargıtay kararlarıyla bu maddeye nasıl yorum getirildiğini ele alacağız.

CMK 76. Maddenin Uygulama Alanı

CMK’nın 76. maddesi, suç soruşturmalarında delil toplama sürecinde mağdurun bedeni üzerinde muayene yapılmasını veya vücuttan örnek alınmasını düzenler. Bu işlemler, mağdurun sağlığını tehlikeye atmayacak ve cerrahi müdahale gerektirmeyecek şekilde gerçekleştirilmelidir. Örneğin, bir trafik kazası sonrası yaralanan bir kişiden, olayın nasıl gerçekleştiğini anlamak için kan örneği alınabilir. Ancak bu işlem için ya mağdurun rızası gereklidir ya da Cumhuriyet savcısının talebi üzerine hâkim kararı. Bu süreç, mağdurun haklarının korunması ve suç soruşturmasının adil bir şekilde yürütülmesi açısından büyük önem taşır.

Mağdurun Rızasının Önemi

CMK 76. maddenin ikinci fıkrası, mağdurun rızasının varlığı halinde, beden muayenesi ve vücuttan örnek alınması işlemleri için hâkim kararının gerekli olmadığını belirtir. Bu, mağdurun özerkliğini ve rızasını önemli bir hukuki faktör olarak kabul eder. Pratikte, bir hırsızlık olayında parmak izi toplamak amacıyla şüpheliden DNA örneği alınması istenebilir. Eğer şüpheli rızasını açıkça ifade ederse, bu işlem için ek bir yargı kararına ihtiyaç kalmaz. Bu düzenleme, hukuki süreçlerin hızlanmasına ve mağdurun haklarının korunmasına yardımcı olur.

Yargıtay Kararları Işığında CMK 76

Yargıtay, CMK 76. madde kapsamında verilen kararları zaman zaman incelemiştir. Özellikle, mağdurun rızası olmadan yapılan beden muayenesi ve örnek alma işlemlerinde, işlemin hukuki geçerliliği konusunda kararlar verilmiştir. Yargıtay 13. Ceza Dairesi’nin bir kararında, suç yerinde elde edilen bulgular üzerinde genetik inceleme yapılmasının sadece hakim kararı ile mümkün olduğunu belirtmiştir. Bu karar, suç delillerinin toplanması sürecinde hukuki prosedürlere sıkı sıkıya uyulması gerektiğinin altını çizer. Ayrıca, mağdur veya tanık olan çocuk ve akıl hastalarının özel koruma altında olduğunu ve bu kişilerin rızasının alınmasında kanuni temsilcilerinin önemli rol oynadığını vurgular.

Sonuç: CMK’nın 76. maddesi, suç soruşturmalarında delil toplama sürecinde kritik bir role sahiptir. Bu madde, mağdurun bedeni üzerinde muayene yapılmasını ve vücuttan örnek alınmasını düzenlerken, mağdurun sağlığını ve rızasını ön planda tutar. Yargıtay kararları, bu süreçlerin yasal çerçevede titizlikle yürütülmesi gerektiğini ve mağdurun haklarının korunması gerektiğini vurgular. Bu nedenle, CMK 76. madde, hem adil yargılamayı hem de bireysel hakların korunmasını sağlayan önemli bir hukuki mekanizmadır.

Paylaş: