📜 Danıştay Karar Künyesi

10. Daire – 2021/7350 – 2023/975 – 08.03.2023

---

🔎 Karar Özeti

Danıştay, Niğde ili Bor ilçesindeki arazilerde yapılan toplulaştırma işlemlerine ilişkin itirazı değerlendirerek, idare mahkemesinin kararının hukuka aykırı olduğunu belirterek bozulmasına karar vermiştir. Dava konusu bilgilendirme askısının yapılmasının koşullarının incelenmesi gerektiğine hükmetmiştir.

---

Karar İçeriği

T.C. D A N I Ş T A Y ONUNCU DAİRE Esas No : 2021/7350 Karar No : 2023/975 TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1- … 2- … VEKİLLERİ : Av. …, Av. … 3- … VEKİLİ : Av. … 4- … VEKİLİ : Av. … KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü VEKİLİ : Av. … İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir. YARGILAMA SÜRECİ : Dava konusu istem: Davacılar tarafından; Niğde ili, Bor ilçesi …Mahallesinde bulunan ve maliki oldukları … ada-…, … ada-… ve …, … ada-… ve …parsel sayılı taşınmazları da kapsayan alanda yapılan arazi toplulaştırılması sonucunda Niğde İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve 08/04/2019 – 07/05/2019 tarihleri arasında ilan edilen bilgilendirme askısı ile parselasyon planı ve mülkiyet listesinin iptali istenilmiştir. İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; idare tarafından, arazi toplulaştırmasına ilişkin yapılan tüm işlemlerin sonlandırılarak tek bir bilgilendirme askısı ile yetinildiği ve bu askı işleminin de ilgili yönetmeliğin aradığı şekilde ilgili kurumlara bildirilerek süresinde ilan edildiği, davacıların ilanın usulüne uygun yapılmadığı yöndeki itirazının yerinde olmadığı, dava konusu bilgilendirme askısı ile parselasyon planı ve mülkiyet listesi ile yapılan toplulaştırma işleminin, toplulaştırmanın usul, esas, amaç ve ilkelerine uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince davacıların istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir. TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacılar tarafından; idari işlemlerde süreklilik ve devamlılık esas olduğundan Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan toplulaştırma işleminin davalı idareyi bağladığı, Arazi Toplulaştırması Teknik Talimatı uyarınca yapılan 3. askının son ve kesin askı olduğu, Arazi Toplulaştırması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliğine göre yeni bir askının ancak kamu yatırımlarının zorunlu kıldığı hallerde yapılabileceği, dava konusu askının kamu yatırımlarının zorunlu kıldığı bir durum olmadan keyfi ve sebepsiz yapıldığı, çiftçinin tercihleri doğrultusunda yapılan parselasyon planının değiştirilmesinin toplulaştırmanın amacına aykırı olduğu, İdare Mahkemesi kararının gerekçesinde belirtilen ve idarenin toplulaştırma işlemine son verebileceğine ilişkin hükmün Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği, İdare Mahkemesi kararında, idarece arazi toplulaştırmasına ilişkin yapılan tüm işlemlerin geçersiz kabul edildiğinin belirtildiği, ancak sadece bilgilendirme askısının geçersiz kabul edildiği, yeni bir toplulaştırma işleminin yapılmadığı, dava konusu askının geçersiz kabul edilen bilgilendirme askısının aynısı olduğu, dava konusu işleminin mevzuata aykırı olduğu, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir. KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir. DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir. TÜRK MİLLETİ ADINA Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, davacılardan …’un dava konusu toplulaştırma işlemi kapsamındaki … ada, … parsel sayılı taşınmazını … tarih ve … yevmiye numarasıyla …’e satmak suretiyle devrettiği ve yeni malik … tarafından kaldığı yerden davaya devam etmek istediğine ilişkin 12/04/2022 kayıt tarihli dilekçe verildiği görülmüş olup, Üye …’in, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 26. maddesinin 1. fıkrasında, davayı takip hakkının dava esnasında ölüm veya herhangi bir sebeple tarafların kişilik veya niteliğinde değişiklik olması haline bağlandığı, davaya konu taşınmazın satış yoluyla el değiştirmesinin, tarafların kişilik veya niteliğini değiştirmediği, öte yandan, idari yargılama usulünde devir yoluyla dava veya temyiz hakkının nakline dair yasal bir düzenleme de bulunmadığı, dolayısıyla davayı takip hakkının yeni malike geçtiği kabul edilerek davanın yeni malik yönünden devamına olanak bulunmadığından, yeni malik …’in ancak davacılar yanında müdahil olarak davaya katılabilmesinin mümkün olduğu yolundaki oyuna karşı, 2577 sayılı Kanunu’nun 26. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, davacılardan …yerine …’in davacı konumuna alınmasına oy çokluğuyla karar verilip, gereği görüşüldü: İNCELEME VE GEREKÇE : MADDİ OLAY : Davacıların maliki olduğu Niğde ili, Bor ilçesi, …Mahallesinde bulunan … ada-…, … ada-… ve …, -… ada-… ve … parsel sayılı taşınmazların da içinde yer aldığı alan, 19/06/2014 tarih ve 29035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 21/05/2014 tarih ve 2014/6412 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu’nun 3. ve 8. maddelerine göre uygulama alanı olarak tespit edilmiştir. Anılan karara istinaden … Mahallesinde zorunlu arazi toplulaştırması yapılmasına karar verilmiş, yürütülen toplulaştırma çalışmaları sonucunda hazırlanan parselasyon haritası ve mülkiyet listelerine ilişkin 1. askı 25/08/2017 – 09/09/2017 tarihleri arasında, 2. askı 25/10/2017 – 09/11/2017 tarihleri arasında, 3. askı 30/11/2017 – 15/12/2017 tarihleri arasında ilan edilmiştir. Daha sonra … İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından bilgilendirme askısı adı altında yapılan 4. askı 07/05/2018 – 22/05/2018 tarihleri arasında ilan edilmiş, bu bilgilendirme askısı, yetki yönünden mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle davalı idare tarafından geçersiz kabul edilerek, dava konusu bilgilendirme askısı ile parselasyon planının ve mülkiyet listesinin 08/04/2019 – 07/05/2019 tarihleri arasında ilan edilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır. İLGİLİ MEVZUAT: 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu’nun “Toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri” başlıklı 6. maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanunda belirtilen amaçları gerçekleştirmek üzere uygulama alanlarında ilgili kuruluşça, isteğe bağlı veya maliklerin muvafakatı aranmaksızın arazi toplulaştırılması yapılabilir.” hükmüne; sekizinci fıkrasında, “Toplulaştırma esas ve usulleri ile toprağın derecelendirilmesi ile tarla içi geliştirme hizmetlerinin nasıl yapılacağı yönetmelikte belirtilir.” hükmüne yer verilmiştir. Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin işlem tarihinde yürürlükte olan “Toplulaştırmanın ilanı ve proje hazırlığı” başlıklı 23. maddesinde, “Toplulaştırma yapılmasına karar verilen yerler, sınırları da belirtilmek suretiyle Bölge Müdürlüğünce alışılmış usullerle mahallinde ilan edilir. Ayrıca, toplulaştırmanın yapılacağı yerler, mahalli en büyük mülki amirine de bildirilir. Toplulaştırma projeleri, teknik talimatta belirtilen esaslara göre hazırlanır ve Bölge Müdürünün teklifi ve Genel Müdürün onayı ile kesinleşir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Arazi Toplulaştırması Teknik Talimatı’nın 20. maddesinde, “Arazi toplulaştırma projesi son şeklini aldıktan ve ilgili Şube Müdürlüğünce kontrol edildikten sonra 15 gün süreyle mahallinde askıya çıkarılır. Askı süresi içinde yapılan yazılı itirazlar incelenir ve kontrol ünitesince tutanağa bağlanarak gerekli düzeltmeler yapılır. Proje ve tutanak mahallinde ikinci kez ilan edilir. Tüm askılar için bu husus bütün maliklere tebliğ niteliği taşır. Ayrıca yazılı itirazlara cevap verilmez. Parselasyon planları mahallinde en fazla 3 kez askıya çıkarılarak son şeklini almış olur. Kesinleşen planlar, Bölge Müdürlüğünün tasdikinden sonra tetkik ve onaylanmak üzere 3 (üç) nüsha olarak Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlükçe onaylanan projeler uygulamaya konur ve onaylanan projelerde değişiklik yapılmaz, ancak askıyı gerektirmeyecek derecede ve elzem olan değişiklikler Genel Müdürlük izni ile yapılır.” düzenlemesi yer almaktadır. Öte yandan, 6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce Yürütülen Hizmetler Hakkında Kanunun Ek-9 uncu maddesi, 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanununun 6 ncı maddesi ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 24 üncü maddesine istinaden hazırlanarak 07/02/2019 tarih ve 30679 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Arazi Toplulaştırması ve Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri Uygulama Yönetmeliğinin 29/01/2021 tarihinde yapılan değişiklikten önce yürürlükte olan haliyle “Yeni Parselasyon Planlarının Askıya Çıkarılması ve Onaylanması” başlıklı 17. maddesinde, “(1) DSİ veya proje idaresince arazi derecelendirmeleri esas alınarak yapılan veya yaptırılan yeni parselasyon planı ve yeni mülkiyet listeleri mahallinde muhtarlık binası, köy konağı, köy cami, yerleşim biriminin bağlı olduğu mal müdürlükleri ve belediyelerin ilan tahtalarında otuz gün süreyle askıya çıkılarak ilan edilir. Arazi malikleri ve diğer ilgililer, ilan süresinin bitiminden itibaren on beş gün içinde DSİ veya proje idaresine yazılı olarak itiraz edebilirler. İtirazlar kayıt altına alınarak en geç on beş gün içinde karara bağlanır ve yazılı olarak bildirilir. İtiraz sonrası değerlendirilen parselasyon planları aynı ilan yöntemleriyle otuz gün süreyle askıya çıkarılarak kesinleşir. DSİ veya proje idaresince, gerekli görülmesi halinde hazırlanacak gerekçeli rapor ile üç askı yapılabilir. Ancak kamu yatırımlarının zorunlu kıldığı hallerde DSİ ve/veya proje idaresinin onayı alınarak yeni bir askı daha yapılabilir. (2) Yeni parselasyon planı ve mülkiyet listeleri uygulamayı yapan DSİ veya proje idaresi tarafından onaylandıktan sonra kesinleşir. (3) Kesinleşen parselasyon planına uygun olarak yeni parseller hak sahiplerine yer teslim tutanağı ile dağıtılır. Dağıtıma katılmayan veya fiilen yer teslimi yapılamayan hak sahiplerinin yeni parsellerine ait parsel kroki örneği iadeli taahhütlü resmi yazı ile ilgili muhtarlıklara gönderilir. İlgili muhtarlığa yapılan teslimatı müteakiben hak sahiplerinin yeni parsellerine ait parsel kroki örneğinin ilgili muhtarlıkta olduğu hususu DSİ veya özel arazi toplulaştırmasını gerçekleştiren proje idaresinin internet sayfalarında ve ayrıca köy veya mahalle muhtarının çalışma yerinde otuz gün süre ile ilan ettirilir. Bu madde gereğince yapılan ilanlar, ilgili gerçek kişilere, kamu ve özel hukuk tüzel kişilerine şahsen tebliğ edilmiş sayılır. (4) Tescile esas parselasyon planlarının yapımında, 30/4/2018 tarihli ve 2018/11962 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulur.” kuralları; “Tescil” başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasında, Kesinleşen parselasyon planı, araziye uygulanır. Uygulama sonucu meydana gelen yeni duruma ilişkin teknik dosya DSİ veya proje idaresince hazırlanarak kadastro müdürlüğüne gönderilir. Kadastro müdürlüklerince gerekli kontroller yapıldıktan sonra tescil edilmek üzere tapu müdürlüğüne gönderilir. (…) kuralları; Geçici 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Bakanlar Kurulu Kararı alınarak çalışmalarına başlanmış arazi toplulaştırma projelerinde ilgili yönetmeliklerin bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümleri uygulanır.” kuralı yer almaktadır. HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Dosyanın incelenmesinden, yürütülen toplulaştırma çalışmaları sonucunda hazırlanan parselasyon planı ve mülkiyet listelerinin üç defa askıya çıkarıldığı, 3. parselasyon planında, davacılara … ada-…, … ada-… ve …, … ada-… ve …parsel sayılı taşınmazların tahsis edildiği, daha sonra … İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından bilgilendirme askısı adı altında 4. askı yapıldığı ve 07/05/2018 – 22/05/2018 tarihleri arasında ilan edildiği, bu bilgilendirme askısının, yetki yönünden mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle davalı idare tarafından geçersiz kabul edilerek, dava konusu askının 08/04/2019 – 07/05/2019 tarihleri arasında ilan edildiği, yeni parselasyon planında davacılara … ada-…, … ve … ile … ada; … parsel sayılı taşınmazların tahsis edildiği, davacılar tarafından yeni bir parselasyon ile 4. askının yapılmasının mevzuata aykırı olduğu iddiasıyla bakılan davanın açıldığı görülmektedir. Buna göre, bakılan uyuşmazlık, 4. kez askı yapılmasının anılan mevzuata uygun olup olmadığından kaynaklanmaktadır. Arazi toplulaştırması ile Anayasada güvence altına alınmış mülkiyet hakkına doğrudan müdahale edildiğinden, bu işleme göre yapılan parselasyonların anılan mevzuata uygun olarak askıya çıkarılması ve ilan edilmesi gerekmektedir. Yukarıda yer verilen ve dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Yönetmelik ve Teknik Talimat ile işlemin tesis edildiği tarihten sonra yürürlüğe konulan Yönetmelik hükümlerinde yapılacak parselasyonların ne şekilde ve kaç defa askıya çıkarılacağı düzenlenmiştir. Söz konusu hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden, kural olarak iki kez askı yapılmasının öngörüldüğü, gerekli görülmesi halinde hazırlanacak gerekçeli rapor ile üç askı yapılabileceği, ancak kamu yatırımlarının zorunlu kıldığı hallerde davalı …Genel Müdürlüğünün onayı alınarak yeni bir askı daha yapılabileceği, bunların dışında başka askı yapılamayacağı, dolayısıyla, belirtilen durumların mevcut olması durumunda, en fazla 4 askı yapılabileceği anlaşılmaktadır. Ayrıca, bilgilendirme askısı adı altında parselasyon planında değişiklik yapılması suretiyle yeni bir askı yapılmasına ilişkin bir düzenleme de bulunmamaktadır. İdare Mahkemesince, idare tarafından, arazi toplulaştırmasına ilişkin yapılan tüm işlemlerin sonlandırılarak tek bir bilgilendirme askısı ile yetinildiği ve bu askı işleminin de toplulaştırmanın usul, esas, amaç ve ilkelerine uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararıyla da davacıların istinaf başvurusunun reddine karar verilmiş ise de, davalı idarece, sadece … İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından yapılan bilgilendirme askısının geçersiz kabul edildiği, tüm işlemlerin sonlandırılmasının söz konusu olmadığı, toplulaştırma sürecine ilişkin diğer işlemlerin ayakta olduğu görülmüş olup, dava konusu 4. askının yapılmasının koşullarının bulunup bulunmadığı yönünde bir inceleme yapılmadan karar verildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, anılan Yönetmelik kuralı uyarınca dava konusu 4. askının yapılmasının koşullarının bulunup bulunmadığı hususunda araştırma ve inceleme yapılması suretiyle uyuşmazlık hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir. Bu itibarla, davanın reddi yönündeki … İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır. KARAR SONUCU : Açıklanan nedenlerle; 1. Davacıların temyiz istemlerinin KABULÜNE, 2. Davanın reddine ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, 3. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi hâlinde davacılara iadesine, 4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 08/03/2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.