Hukuk pratiğinde sıkça karşılaşılan kavramlardan biri olan muvazaa, tarafların gerçek niyetlerini gizlemek amacıyla gerçekleştirdikleri işlemleri ifade eder. Türk Borçlar Kanunu’nun 19. maddesi, muvazaa durumlarında tarafların gerçek iradelerinin esas alınacağını belirtir. Bu kavram, hem bireysel ilişkilerde hem de ticari hayatta önemli yere sahiptir çünkü muvazaa ile yapılan işlemler, tarafların gerçek niyetlerini yansıtmadığından hukuki sonuçları büyük önem taşır. Bu yazıda, muvazaa kavramının ne olduğu, çeşitleri, hukuki sonuçları ve Yargıtay kararları ışığında nasıl ele alındığına dair bilgiler yer alacak. Muvazaa, yalnızca taraflar arasındaki ilişkiyi değil, üçüncü kişilerin haklarını da etkileyebilir; bu yüzden muvazaa iddialarının nasıl ispatlanacağı ve muvazaa davalarının zamanaşımı gibi konular da ele alınacaktır.

Muvazaa Kavramı ve Türleri

Muvazaa, tarafların üçüncü kişileri yanıltmak amacıyla gerçek niyetlerini gizleyerek yaptıkları anlaşmalardır. İki temel türü bulunur: mutlak muvazaa ve nispi muvazaa. Mutlak muvazaa, tarafların aralarında geçerli bir işlem yapmak istemedikleri, ancak üçüncü kişilere karşı bir işlem yapılmış gibi göstermek istedikleri durumlardır. Örneğin, bir kişi borçlarını gizlemek için malını dostuna ‘hediye’ olarak gösterse de aslında geri almayı planlıyorsa bu mutlak muvazaa örneğidir. Nispi muvazaa ise, tarafların gerçekte istedikleri bir işlemi, farklı şartlar altında gösterdikleri durumlardır. Bir evin satışında, gerçek satış bedelinin daha düşük gösterilmesi nispi muvazaaya örnektir.

Muvazaa İddialarının İspatı ve Hukuki Sonuçları

Muvazaa iddialarının ispatı, Türk Borçlar Kanunu ve Yargıtay kararlarına göre, tarafların gerçek iradelerini ortaya koymak için her türlü delille mümkündür. Üçüncü kişiler, muvazaa iddialarını tanık beyanları dahil olmak üzere çeşitli yollarla ispat edebilir. Muvazaa tespit edildiğinde, görünüşteki işlem geçersiz sayılır ve gizli işlem, yasal şartlara uygunsa geçerli kabul edilir. Pratikte, bir alıcının düşük bir fiyatla satın aldığını iddia ettiği taşınmazın, gerçekte çok daha yüksek bir bedelle satıldığının tespiti ve bu durumun ispatlanması muvazaanın bir örneğidir. Muvazaa iddiasına dayalı davalar zamanaşımına tabi olmaksızın her zaman açılabilir, bu da muvazaanın tespit edilmesi için geniş bir zaman dilimi sunar.

Muvazaa Davaları ve Görevli Mahkemeler

Muvazaa davaları, genellikle borçlunun tasarrufunun iptali veya taşınmazın tapu iptali ve tescili gibi konuları içerir. Bu davalar, borçlunun yaptığı işlemlerin gerçekte hiç yapılmamış olduğunun tespitini amaçlar. Yargıtay kararları, muvazaa davalarının genel mahkemelerde görülmesi gerektiğini belirtir. Örneğin, bir kişi, miras bıraktığı malı satış gibi göstererek gerçekte mirasçılarından saklamaya çalışıyorsa, bu durumda mirasçılar muvazaa iddiasıyla dava açabilir. Bu davalar, alacaklıların haklarını koruma altına alır ve muvazaalı işlemlerin iptali yoluyla gerçek hukuki durumun ortaya çıkmasını sağlar.

Sonuç: Muvazaa, hukuki işlemlerin gerçek niyetlerini gizleyerek yapılması durumudur ve hem mutlak hem de nispi olmak üzere iki temel türü vardır. Muvazaa iddialarının ispatı, geniş bir delil yelpazesine dayanabilir ve bu iddialar zamanaşımına tabi değildir. Muvazaa davaları, genellikle genel mahkemelerde görülür ve bu davaların amacı, gerçek hukuki durumun tespit edilmesidir. Muvazaa, sadece taraflar arasındaki ilişkileri değil, aynı zamanda üçüncü kişilerin haklarını da etkileyebileceğinden, hukuki işlemlerin şeffaflığı ve dürüstlüğü büyük önem taşır.

Paylaş: