Hukuk süreçleri, çeşitli aşamalardan oluşur ve her aşamada birtakım haklar ve yükümlülükler söz konusudur. Özellikle ceza muhakemesinde sanıkların ve avukatlarının, sorgu aşamasına geçilmeden önce bilmesi gereken önemli itiraz hakları bulunmaktadır. Bu haklar, mahkemenin yetkisizliği, hakimin tarafsızlığına ilişkin şüpheler ve tercüman bulundurma zorunluluğu gibi önemli konuları içerir. Bu yazımızda, sanığın sorgusundan önce yapılması gereken itirazlar ve bu itirazların hukuki temelleri, günlük hayattan örneklerle ele alınarak açıklanacaktır. Bu şekilde, sanıkların ve avukatların haklarını daha iyi anlamaları ve gerektiğinde bu hakları nasıl kullanacaklarını bilmeleri amaçlanmaktadır.

Yetkisizlik İtirazı ve Süreçleri

Yetkisizlik itirazı, sanığın veya avukatının, davayı gören mahkemenin konu üzerinde yargılama yapma yetkisine sahip olmadığını iddia etmesi durumudur. Bu itiraz, sanığın sorgusundan önce yapılmalıdır. Örneğin, bir kişiye karşı İstanbul’da işlenmiş bir suçla ilgili dava, suçun işlendiği yer kuralına göre İstanbul mahkemelerinde görülmelidir. Ancak dava, yanlışlıkla Ankara’da bir mahkemede açılmışsa, sanık yetkisizlik itirazında bulunabilir. Yetkisizlik itirazı, davanın doğru yargı organında görülmesini sağlayarak adil bir yargılama sürecinin önünü açar. İtiraz reddedilirse, bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilir ve hatta esas hükümle birlikte temyiz edilebilir.

Hakimin Reddi ve Tarafsızlık İlkesi

Hakimin reddi talebi, hakimin tarafsızlığını şüpheye düşürecek durumların varlığı halinde, sanık veya avukatı tarafından yapılabilir. Bu talep, sanığın sorgusundan önce veya sonradan ortaya çıkan sebeplerle duruşma veya inceleme bitene kadar yapılabilir. Pratik bir örnek olarak, eğer hakim, sanıkla ilgili bir dava üzerinde yargılama yaparken sanıkla önceden herhangi bir kişisel ilişkisi olduğunu veya sanığa karşı önyargılı olabileceğini belirten durumlar varsa, bu durum hakimin reddi talebi için yeterli bir sebep oluşturabilir. Hakimin tarafsızlığı, adil yargılamanın temel bir ilkesidir ve bu nedenle hakimin reddi, adil bir yargı sürecinin sağlanması açısından önemlidir.

Tercüman Bulundurma Zorunluluğu

Tercüman bulundurma zorunluluğu, sanık veya mağdurun Türkçe bilmediği veya engelli olduğu durumlarda devreye girer. Bu, sanığın veya mağdurun yargılama sürecine aktif olarak katılabilmesi ve haklarını tam anlamıyla kullanabilmesi için gereklidir. Günlük hayatta karşılaşılabilecek bir örnek, yabancı bir uyruklu kişinin Türkiye’de bir suçla itham edilmesi ve Türkçe bilmemesi durumudur. Bu durumda, mahkeme, sanığın anadilinde veya anlayabileceği bir dilde ifade verebilmesi için bir tercüman atar. Tercüman, iddia ve savunmanın temel noktalarını çevirerek, sanığın adil bir yargılama sürecine katılımını sağlar. Tercüman atama zorunluluğu, yargılamanın adil ve anlaşılır olmasını garanti altına alır.

Sonuç: Sanığın sorgusundan önce yapılacak itirazlar, yetkisizlik itirazı, hakimin reddi talebi ve tercüman bulundurma zorunluluğu gibi önemli hukuki süreçleri kapsar. Bu itirazlar, adil bir yargılama sürecinin temel taşlarından olup, sanıkların ve avukatların haklarını korumak için hayati öneme sahiptir. Bu itirazların zamanında ve doğru bir şekilde yapılması, yargılama sürecinin adil ve etkin bir şekilde ilerlemesini sağlar. Bu nedenle, sanıklar ve avukatları, bu itiraz haklarını iyi anlamalı ve gerektiğinde bu hakları etkili bir şekilde kullanabilmelidir.

Paylaş: