📜 Danıştay Karar Künyesi
10. Daire – 2021/7195 – 2022/4763 – 26.10.2022
🔎 Karar Özeti
Danıştay, bir çocuk kreşi işletmecisine, yapılan denetim sırasında idari para cezasını reddeden itirazın hukuken geçerli olduğuna karar vererek, denetim yetkisini kullanma şartlarını ihlal eden Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılarının görevine de atıfta bulunmuştur.
Karar İçeriği
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/7195
Karar No : 2022/4763
DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …
DAVALILAR : 1- … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … İl Müdürlüğü / …
DAVANIN_KONUSU :
1-.Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince davacı hakkında uygulanan … tarih ve … sayılı 5.107,00 TL tutarında idari para cezasına ilişkin işlem ve anılan idari para cezasına karşı yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı İdari Para Cezası İtiraz Komisyon kararı ile
2- Bu işlemlerin dayanağı olduğu belirtilen 26/05/2011 tarih ve 27945 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği’nin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının iptali istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu idari para cezalarına ilişkin denetim raporunun denetimi yapma yetkisi olmayan memurlar tarafından düzenlendiği, sosyal güvenlik mevzuatının uygulanmasına ilişkin tespit, denetim ve taramalarda görevlendirilecek kişilerin sadece denetmenler olduğu, ancak dava konusu denetimi yapan her iki memurun da denetmen yardımcısı olduğu, bu sebeple uygulanan idari para cezasına ilişkin işlemin hukuka aykırı olduğundan iptalinin gerektiği, dava konusu işlemlerin dayanağı Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliğinin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkraları ile 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu hükümlerine aykırı olarak, bir yıllık refakat süresinden sonra denetmen yardımcılarına kendi başlarına denetim yapmalarına imkân tanındığı, halbuki denetim gibi önemli ve tecrübe gerektiren bir işlemin, bizzat anılan Kanun’un emrettiği üzere asgari üç yıllık eğitim, staj ve tecrübe olmadan yapılmaması gerektiği, işin mâhiyeti gereği bir yıllık refakat süresinden sonra denetmen yardımcılarına bağımsız denetim yapma hakkını veren dava konusu düzenleyici işlemin iptali gerektiği, iptali talep edilen hükümlerin yayımlandığı tarihte Sosyal Güvenlik Denetmenleri Denetim Standartları Genelgesinin yayımlandığı, bu genelgede ise refakat süresinin iki yıl olarak belirlendiği, iki hüküm arasında çelişkinin mevcut olduğu, idare hukukunda düzenleyici işlem hiyerarşisi gereği, yönetmeliği istisna edip özelleştiren genelgedeki iki yıllık sürenin asgari müddet olarak kabul edilmesi gerektiği, idari para cezası işleminin dayanağı ifade tutanağının, içerik ve usul itibarıyla ifadesi alınan kişi tarafından okunup imza altına alınması gerektiği, fakat ifade tutanağının baştan sona denetmen yardımcısı tarafından düzenlenip polislere imzalatıldığı, polislerin gerçekleştiği iddia edilen hususlardan sonra geldikleri, tutanağın maddi gerçeğe aykırı olduğu, dava konusu 09/09/2013 tarihli denetim sırasında gelişen olaylar sebebiyle denetmen yardımcısı tarafından tarafsızlık ve nesnellik kriterlerine uygun davranılmadığı, denetim yapılan yerin kreş olduğu, bebek ve küçük çocukların bulunması sebebiyle denetmen yardımcılarından güvenlik ve hijyen konusunda hassasiyet gösterilmesinin davacı iş yeri sahibi ve çalışan tarafından talep edildiği, bu durumun denetimi engelleme olarak algılandığı, ayrıca denetmen yardımcılarının denetlemeyi tamamladıktan sonra davacının da imzaladığı iş yeri tespit tutanağında hiçbir engellemeden bahsetmedikleri, engellemenin söz konusu olmadığı, denetlemede iş yerinin her yerinin gezildiği, herkese sorular sorulduğu, ifade tutanağının usule, kanuna ve maddi gerçeğe aykırı olduğu, belirtilen nedenlerle idari para cezası verilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
DAVALILARIN SAVUNMALARI:
… Başkanlığı tarafından; Dava konusu tutanağın, denetimi engelleme tutanağı olduğu, iki polis memuru ve iki denetmen yardımcısı tarafından imza altına alındığı, Kanun’a uygun olduğu, Yönetmelik hükümlerine ilişkin iptal talebinin incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği, Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliğinin 5502 sayılı Kanun’un 31. maddesi ve geçici 8. maddesinin yedinci fıkrasına dayanılarak yayımlandığı, yine Kurum tarafından … tarihli ve …sayılı sosyal güvenlik denetmen yardımcılarının yetiştirilme planı gereği sosyal güvenlik denetmen yardımcılarına göreve başladıktan sonra fiilen çalışması 12 ayı geçtikten sonra toplam 2 hafta süreyle yetki eğitimi verildiği, yetki öncesi değerlendirme raporunun bağlı bulunulan makama sunulduğu, 13. ayda ise denetmen yardımcısı refakat değerlendirme formunun Sigorta Primleri Genel Müdürlüğüne gönderildiği, yetki sınavı yapılarak sonuçlarının açıklanması veya sınav yapılmaması halinde resen yetki çalışmalarının yapıldığı, Başkanlık Oluru ile yetki verilen sosyal güvenlik denetmen yardımcılarına görev kimliği ve mühür teslimi ile sürecin tamamlandığı, tutanakta imzası olan denetmen yardımcılarının yetkili olduğu, 5510 sayılı Kanun’un 102/ı-1 hükmünde Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının görevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, iş yeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişilerin görevlerini yapmalarına engel olamayacakları, engel olanlar hakkında asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanacağının hüküm altına alındığı, tahakkuk ettirilen idari para cezasında usulsüzlük bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
…Müdürlüğü tarafından; savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04/03/2021 tarih ve E:2020/2673, K:2021/400 sayılı kararına uyularak Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince uygulanan … tarih ve … sayılı 5.107,00 TL tutarında idari para cezasına ilişkin işlem ve anılan idari para cezasına karşı yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı İdari Para Cezası İtiraz Komisyon kararı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, Sosyal Güvenlik Denetmeliği Yönetmeliğinin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının, davacıya idari para cezası verilmesine ilişkin işlemin ve bu işleme yapılan itirazın reddine dair işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
5510 sayılı Kanunun “Kurumca verilecek idarî para cezaları” başlıklı 102. maddesinde” I) Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının;
l) Bu Kanunun uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka bir suç oluştursa dahi, asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır. “hükmü yer almaktadır.
Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği’nin 16. maddesinde ise; (2) (Değişik: RG-22/2/2013-28567) Denetmen yardımcıları görev yerlerine atanmalarından itibaren birinci yılın sonuna kadar denetmen refakatinde çalışırlar ve düzenlenecek raporları refakatinde çalıştıkları denetmenle birlikte imza ederler. Bir yıllık süreye temel ve hazırlayıcı eğitimde geçen süreler dâhildir. (3)(Değişik:RG-29/12/2017-30285) Denetmen yardımcıları bir yıllık refakat sürecinde bağımsız denetim, kontrol ve tespit yapamazlar. Denetmenler tarafından, refakatlerindeki denetmen yardımcılarıyla ilgili olarak, Ek-5’te yer alan refakat değerlendirme formu, refakat dönemi sonunda sosyal güvenlik il müdürlükleri kanalıyla Sigorta Primleri Genel Müdürlüğüne gönderilir. Denetmen yardımcıları Ek-5’te yer alan refakat değerlendirme formundaki değerlendirme notu ortalamasının en az 70 olması şartıyla yetki sınavına alınır. Yetki sınavı, Başkanlıkça en az bir ay önceden bildirilmek suretiyle yeterlik sınav konularından yapılır. Yazılı usulde yapılacak yetki sınavı sonucunda başarılı olmak şartıyla denetim, kontrol ve tespit yetkisi verilir. Yapılacak yetki sınavından başarılı sayılabilmek için, sınavdan yüz tam puan üzerinden en az 60 puan alınması gerekir. Bu sınava ilişkin usul ve esaslar hakkında yeterlik sınavına ilişkin hükümler uygulanır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden davacının işyerinde yapılan denetim sırasında davacı tarafından görevli denetmeni engelleme fiili işlendiği, bu fiilin karşılığı olarak da davacıya idari para cezası verildiği, idari para cezasına ilişkin itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
5502 sayılı Kanunun 31.maddesi ile sosyal güvenlik denetmen yardımcılarının mesleğe alınmaları ve denetim görevleri ve yetkileri düzenlenmiştir.
Anılan Yasa uyarınca Yönetmelikle sosyal güvenlik denetmen yardımcılarının görev, yetki ve çalışma düzenlerinin düzenlenmesinde dayanağı Yasaya aykırılık bulunmamaktadır.
Dava konusu işleme gelince; dosyadaki bilgi ve belgelere göre dava konusu işlemde de, hukuka aykırılık görülmediğinden davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Dairemizin 22/11/2019 tarih ve E:2019/7013, K:2019/8583 sayılı kısmen iptal, kısmen ret yolundaki kararının iptale ilişkin kısmının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04/03/2021 tarih ve E:2020/2673, K:2021/400 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozulan kısım hakkında Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacıya ait çocuk kreşi ve gündüz bakım evi olarak işletilen iş yerinde, çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmadığına dair yapılan şikayet üzerine inceleme başlatılmıştır.
… tarih ve …sayılı inceleme emri gereği anılan iş yerinde 09/09/2013 tarihinde sosyal güvenlik denetmen yardımcıları tarafından yapılan denetimde, aynı tarihli iş yeri durum tespit tutanağının tutulduğu, işveren davacının tutanağa yazılan ve iş yeri çalışanı olduğunu beyan eden …’ın tutanağa yazılmaması gerektiğini, kendi çalışanları olmadığını beyan ettiği, bu beyan üzerine işveren davacıya, tutanakta çizme ve karalama yapılamayacağının, ancak beyanın tutanağa kaydedilebileceğinin söylendiği ve anılan beyanın tutanağa kaydedilmesine rağmen “bu kişi yazıldı ise denetime ilk geldiğinizde görüşmekte olduğumuz kırtasiyeciyi de yazacaksınız” şeklinde çıkışta bulunulduğu, yazılmaz ise kendisinin tutanağa yazacağını beyan ettiği, buna müsaade edilemeyeceğinin bildirilmesi üzerine, tutanağın ellerinden alınarak okunmak istendiği, buna da müsaade edilemeyeceğinin bildirilmesiyle sosyal güvenlik denetmen yardımcılarının oturdukları koltuklardan kaldırıldıkları, dışarıya çıkmaları yönünde beyanda bulunulduğu, davacının avukatını aramak ve tutanağı okumak istediğini beyan etmesi üzerine, bir an evvel avukatın aranması gerektiğinin bildirildiği, bu sırada çalışan …tarafından da “siz kim oluyorsunuz da bir iş yerine dalarak denetim yapıyorsunuz” şeklinde hakarette bulunulduğu, şahısların tutumu üzerine 155 aranarak polis ekibi talep edildiği, iki polis memurundan oluşan ekibin gelmesiyle işveren davacının tutanağı okuduğu ve imzaladığı, söz konusu yaşananlara ilişkin ayrıca 09/09/2013 tarihli denetimi engelleme tutanağının tutulduğu, anılan tutanağı ise denetimi yapan sosyal güvenlik denetmen yardımcıları ile iki polis memurunun imzaladığı anlaşılmaktadır.
Davacıya ait şirket hakkında yapılan denetim sonucunda tutulan iş yeri durum tespit tutanağı ve iş yeri kayıt incelemesi sonucunda düzenlenen … tarihli ve …sayılı Araştırma İnceleme Raporunda; 09/09/2013 tarihinde iş yerinde yapılan denetimde iş yerinde çalıştığını beyan eden çalışanın tutanağa yazılması üzerine işveren tarafından itiraz edildiği için yaşanan olaylar sebebiyle hem davacının hem de çalışan ..’un hakaretlerine maruz kalındığı, neticede polis çağrılarak iş yeri durum tespit ve denetim tutanağının bu aşamadan sonra imzalandığı, buna ilişkin aynı tarihli denetimi engelleme tutanağının tutulduğu görülmüş olup, bu tutanak uyarınca 5510 sayılı Kanun’un 102/ı-1 hükmü uyarınca idari para cezası uygulanması teklif edilmiştir.
Anılan rapor doğrultusunda … tarihli ve … sayılı işlem ile, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının, 5510 sayılı Kanun’un uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, iş yeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka bir suç oluştursa dahi, asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanacağına dair hükme istinaden 5.107,00 TL tutarında idari para cezası tesis edildiği görülmektedir.
Anılan idari para cezasının davacıya 30/05/2014 tarihinde tebliğ edildiği, davacı tarafından 10/06/2014 tarihinde itiraz edildiği, Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu tarafından … tarih ve … sayılı karar ile denetimi engelleme tutanağının iki polis memuru ile iki denetmen yardımcısı tarafından imza altına alındığı, denetimi engelleme fiilinin tutanakla sabit olduğu gerekçesiyle itirazın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından anılan işlemler ile denetimlerin sosyal güvenlik denetmen yardımcıları tarafından yapılamayacağı gerekçesiyle dayanağı Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği’nin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının iptali istemiyle açılan davada, Dairemizin 22/11/2019 tarih ve E:2019/7013, K:2019/8583 sayılı kararı ile Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği’nin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkraları yönünden davanın reddine, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince uygulanan … tarih ve … sayılı 5.107,00 TL tutarında idari para cezasına ilişkin işlem ve anılan idari para cezasına karşı yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı İdari Para Cezası İtiraz Komisyon kararının iptaline karar verilmiştir.
Kararın aleyhlerine olan kısımlarının davacı ve davalı idarelerden … Başkanlığı tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 04/03/2021 tarih ve E:2020/2673, K:2021/400 sayılı kararıyla davacının temyiz isteminin reddine, davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne, Dairemiz kararının Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği’nin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkraları yönünden davanın reddi ve davacı aleyhine vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmının onanmasına, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince uygulanan … tarih ve … sayılı 5.107,00 TL tutarında idari para cezasına ilişkin işlem ve anılan idari para cezasına karşı yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı İdari Para Cezası İtiraz Komisyon kararının iptaline ilişkin kısmının ise bozulmasına karar verilmiş ve Dairemiz kararının Sosyal Güvenlik Denetmenliği Yönetmeliği’nin 16. maddesinin 2. ve 3. fıkraları yönünden davanın reddi ve davacı aleyhine vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısımları kesinleşmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava daireleri kararlarına karşı Danıştay’da temyiz yoluna başvurulabileceği; 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 38. maddesinde, idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların İdari Dava Daireleri Kurulunca temyizen inceleneceği hükme bağlanmış; 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 4. fıkrasında ise Danıştay dava dairelerine, ilk derece mahkemesi olarak verdikleri kararların temyizen bozulması halinde ısrar olanağı tanınmamıştır.
Buna göre, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyularak bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat;
Anayasa’nın “Yönetmelikler” başlıklı 124. maddesinin işlem tarihindeki halinde, “Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilirler.” hükmü yer almaktadır.
5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu’nun işlem tarihindeki 31. maddesinde, “Kurum taşra teşkilatında Sosyal Güvenlik Denetmeni ve Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcısı istihdam edilir.
Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan şartlara ek olarak aşağıdaki şartlar aranır:
a) En az dört yıllık eğitim veren yüksek öğretim kurumlarının hukuk, siyasal bilgiler, iktisadî ve idarî bilimler, iktisat, işletme, matematik, istatistik, aktüerya, bankacılık, sigortacılık, işletme mühendisliği, endüstri mühendisliği, yazılım mühendisliği, elektronik mühendisliği, elektrik ve elektronik mühendisliği, bilgisayar mühendisliği, sosyal hizmetler ve sağlık idaresi/yönetimi fakülte, yüksek okul veya bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmış yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak.
b) Yapılacak yarışma sınavında başarılı olmak.
c) Sınavın yapıldığı gün itibariyle 30 yaşından gün almamış olmak.
Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığına atananlar, en az üç yıl çalışmak ve olumlu sicil almak kaydıyla yapılacak Denetmenlik yeterlik sınavına girmeye hak kazanırlar. Denetmenlik yeterlik sınavında başarılı olanlar Sosyal Güvenlik Denetmeni kadrolarına atanır. Sınavda başarılı olamayanlar bir yıl içinde ikinci kez sınava tâbi tutulur. Bu sınavda da başarı gösteremeyenler Kurum taşra teşkilatında durumlarına uygun başka kadrolara atanır.
Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılarının mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri, yarışma ve yeterlik sınavlarının şekil ve uygulama esasları ile Sosyal Güvenlik Denetmenleri ve Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılarının görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle düzenlenir.
Sosyal Güvenlik Denetmenleri sosyal güvenlik mevzuatının uygulanmasına ilişkin tespit, denetim ve taramalarda görevlendirilirler ve görevleriyle ilgili kayıt ve belgeleri inceleme yetkisine sahiptir.
Sosyal Güvenlik Denetmenleri ve Denetmen Yardımcıları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendine göre derece yükselmesinden, 152 nci maddesinin “II-Tazminatlar” bölümünün “(A) Özel Hizmet Tazminatı” bendinin (i) alt bendinde yer alan özel hizmet tazminatından, “(F) Denetim Tazminatı” bendinde yer alan denetim tazminatından ve (I) sayılı Ek Gösterge Cetvelinin “I- Genel İdare Hizmetleri Sınıfı” bölümünün (h) bendinde yer alan ek göstergeden aynı usul ve esaslarla yararlanır. ” hükmü yer almaktadır.
Anılan hüküm 703 sayılı “Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, 15/07/2018 tarih ve 30479 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin “Sosyal Güvenlik Uzmanı, Müfettişi, Denetmeni ve bunların yardımcıları” başlıklı 428. maddesinde, Kurumda 14/07/1965 tarih ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 41. maddesine göre Sosyal Güvenlik Uzmanı ve Sosyal Güvenlik Uzman Yardımcısı ile 27/06/1989 tarih ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 24 üncü maddesine göre Sosyal Güvenlik Müfettişi ve Sosyal Güvenlik Müfettiş Yardımcısı, Sosyal Güvenlik Denetmeni ve Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcısı istihdam edileceği hükmüne yer verilmiştir.
Aynı zamanda dava konusu Yönetmeliğin dayanağı hükme paralel olarak, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 178. maddesi ile de 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye Ek 24. madde eklenmiş olup, buna göre anılan hükmün altıncı fıkrasında, bu madde kapsamında istihdam edileceklerin mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri, yarışma ve yeterlik sınavları, çalışma usul ve esasları, hizmetin gerektirmesi halinde birim veya görev yeri itibarıyla yer değiştirme esasları ile diğer hususların Devlet Personel Başkanlığının görüşü alınarak kurumlarınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.
Diğer taraftan, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun -işlem tarihindeki- “Sigortalı bildirimi ve tescili” başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasında, “İşverenler, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür.” hükmü ile 86. maddesinin 1. fıkrasında, “İşveren bir ay içinde 4. ve 5. maddeye tabi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıların; a) Ad ve soyadlarını, TC. kimlik numaralarını, b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, e) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4. maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, on beş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.” kuralına yer verilmiş; sondan bir önceki fıkrasında ise, “Bu maddede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, 102. maddeye göre işlem yapılır.” düzenlemesi yer almıştır.
Aynı Kanun’un “Kurumca verilecek idarî para cezaları” başlıklı 102. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinin 1. alt bendinde ise, “Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarının; bu Kanunun uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka bir suç oluştursa dahi, asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince Davacı Hakkında Uygulanan … Tarih ve … Sayılı 5.107,00 TL Tutarında İdari Para Cezasına İlişkin İşlem ve Anılan İdari Para Cezasına Karşı Yapılan İtirazın Reddine Dair … Tarih ve … Sayılı İdari Para Cezası İtiraz Komisyon Kararının İncelenmesi:
Sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortası bakımından kişileri güvence altına almak; bu sigortalardan yararlanacak kişileri ve sağlanacak hakları, bu haklardan yararlanma şartları ile finansman ve karşılanma yöntemlerini belirlemek; sosyal sigortaların ve genel sağlık sigortasının işleyişi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe koyulan 5510 sayılı Kanun’un metnine yukarıda yer verilen 102. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinin 1. alt bendinde, denetimle görevlendirilen memurların denetim ve inceleme görevlerini ifa ederken işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişilerce engellenemeyeceği öngörülmüş, denetim ve inceleme görevlerini engelleyenler hakkında da idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Anılan düzenlemede, denetimi engelleme fiilinin yasak olduğu ve idari para cezasını gerektirdiği ifade edilmiş, ancak hangi hallerin denetimi engelleme fiiline neden olabileceği hususunda net bir belirleme yapılmamıştır. Bu çerçevede, denetim elemanlarının işyerine alınmaması, ilgili bölümlerin kapatılması, sigortalıların işyerinden kaçırılması gibi eylemlerin yanında, denetim görevi süresince bu görevin ifasını zorlaştırıcı her türlü davranışın denetimi engelleme fiilini oluşturduğu verebileceği kabul edilmelidir.
Bu belirlemeler ışığında somut uyuşmazlığa bakıldığında, davacıya ait işyerinde kayıt dışı işçi çalıştırıldığı yönündeki şikayet kapsamında denetim görevi ifa eden denetmen yardımcıları ile davacı arasında, yerel denetim tutanağının tutulması sırasında, işyeri çalışanı olduğunu beyan eden … ‘ın tutanağa yazılıp yazılmaması ile ilgili tartışma yaşandığı; bu tartışma üzerine olay yerine polis ekiplerinin çağrıldığı; polis ekiplerinin işyerine intikali neticesinde yerel denetim tutanağının davacı tarafından imzalandığı; ancak denetmen yardımcıları ve polis memurları tarafından denetimi engelleme tutanağının tutulduğu ve bu tutanakta davacının denetimi engelleme fiilini işlediği yönünde tespitlere yer verildiği anlaşılmaktadır.
Buna göre, davacıya ait işyerindeki denetimde, davacı tarafından, işyerinde bulunan ve kendisinin çalışan olduğunu beyan eden kişinin yerel denetim tutanağına yazılmaması konusunda, tutanağın karalamaya ve denetim elemanlarını işyerinden çıkarmaya varacak nitelikte denetim görevini ifa eden denetmen yardımcılarına zorluk çıkarıldığı, çağrılan polisin işyerine intikalinden sonra bu tutumdan vazgeçildiği ve denetim tutanağının imzalandığı, bu haliyle davacının davranışlarının, 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinin 1. alt bendinde belirtilen denetimi engelleme fiilini oluşturduğu açık olup, olay yerine polisin intikalinden sonra bu davranışların sonlandırılmasının Kanun’da öngörülen cezai müeyyidenin doğumunu ortadan kaldırmadığı, bu nedenle de davacı hakkında tanzim edilen idari para cezası ile bu cezaya karşı yapılan itirazın reddi yolundaki işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Muratpaşa Sosyal Güvenlik Merkezince uygulanan … tarih ve … sayılı 5.107,00 TL tutarında idari para cezasına ilişkin işlem ve anılan idari para cezasına karşı yapılan itirazın reddine dair … tarih ve … sayılı İdari Para Cezası İtiraz Komisyon kararı yönünden DAVANIN REDDİNE,
2. Dava netice olarak retle sonuçlandığından; davacı tarafından yapılan ve ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, davalı idarelerden … Başkanlığı tarafından yapılan … TL yargılama giderinin davacıdan alınarak anılan idareye verilmesine,
3. Dava netice olarak retle sonuçlandığından; ilk kararda davacı lehine hükmedilen vekalet ücretinin kaldırılmasına, davacı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesine,
4. Davalı idarelerden … Başkanlığı lehine ilk kararda hükmedilen … TL vekâlet ücretinin kesinleştiği dikkate alındığında, tahsilde tekerrür olmamak üzere, işbu kararın verildiği tarihte yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre duruşmalı işler için belirlenen toplam … TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı … Başkanlığı’na verilmesine,
5. Posta gideri avansından varsa artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde taraflara iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 26/10/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.