Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 23. maddesi, yargılama sürecinin tarafsızlık ilkesi çerçevesinde yürütülmesini sağlamak amacıyla belirli durumlarda hakimin davaya bakamayacağını düzenler. Bu madde, hakimin daha önce karar verdiği veya soruşturma aşamasında görev aldığı davalarda yargılama sürecine katılamayacağını belirterek, yargılamaların adil ve tarafsız bir şekilde gerçekleştirilmesini amaçlar. Bu yazıda, CMK 23. maddenin önemi, uygulamada karşılaşılan bazı örnekler ve Yargıtay kararları ışığında, hakimin yargılamaya katılamayacağı durumlar ele alınacaktır.

CMK 23. Madde ve Tarafsızlık İlkesi

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 23. maddesi, hakimin yargılama sürecine katılamayacağı durumları net bir şekilde sınırlar. Bu düzenleme, yargılamaların tarafsızlık ilkesine uygun şekilde yürütülmesini sağlar. Örneğin, bir hakim, daha önce bir davanın soruşturma aşamasında görev aldıysa, aynı davanın kovuşturma evresinde görev alamaz. Bu kuralın amacı, hakimin daha önceki aşamalarda edindiği bilgi ve izlenimlerin kararını etkilemesinin önüne geçmektir. Pratikte, bir trafik kazası davasında soruşturma aşamasında görev alan bir hakimin, daha sonra kovuşturma aşamasında karar verme sürecine dahil olması yasaktır.

Yargıtay Kararları Işığında CMK 23. Madde

Yargıtay kararları, CMK 23. maddenin uygulanmasına dair önemli örnekler sunar. Örneğin, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2021/11226 E., 2023/396 K. sayılı kararında, tutukluluğun devamına karar veren sulh ceza hakiminin, kovuşturma aşamasında yargılamaya katılmasının CMK m.23/2’ye aykırı olmadığına karar verilmiştir. Bu karar, CMK’nın 23/2 maddesinin, belirli istisnalar dışında, soruşturma evresinde görev yapan hakimin kovuşturma evresinde görev yapamayacağını net bir şekilde ortaya koyar. Günlük hayattan bir örnek vermek gerekirse, bir hırsızlık davasında soruşturma aşamasında tutukluluk kararı veren bir hakimin, sonraki kovuşturma aşamasında davaya bakması bu karar çerçevesinde mümkün olabilir.

CMK 23. Maddenin Uygulama Alanı ve Önemi

CMK 23. maddenin uygulama alanı geniş olup, yargılamanın her aşamasında hakimin tarafsızlığını korumayı amaçlar. Bu madde, adil yargılanma hakkının bir teminatı olarak işlev görür. Yargıtay kararları, bu maddenin uygulanmasının önemini ve yargılama sürecindeki etkisini vurgular. Örneğin, bir aile içi şiddet davasında, önceki yargılamalarda görev alan bir hakimin, yargılamanın yenilenmesi halinde görev alamayacağı, bu sayede hakimin tarafsızlığının ve adil yargılamanın korunması sağlanır. Bu kural, yargı sürecinin bütün taraflarca güvenilir ve adil olarak algılanmasını sağlar.

Sonuç: CMK’nın 23. maddesi, hakimin yargılama sürecine katılamayacağı durumları belirleyerek, yargılamaların tarafsızlık ilkesine uygun şekilde yürütülmesini sağlar. Yargıtay kararları, bu maddenin uygulanışına dair önemli örnekler sunarak, yargı pratiğindeki yerini pekiştirir. Adil yargılanma hakkının korunması açısından bu maddenin önemi büyüktür. Yargılama sürecinin her aşamasında hakimin tarafsızlığının korunması, adaletin gerçekleştirilmesi için temel bir unsurdur.

Paylaş: